AD. 7) STOSUNEK PRAWNY, ZDARZENIE PRAWNE

Date: 2015-10-07; view: 488.

a) Stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo.

b) Podmiotami albo stronami stosunku prawnego są z kolei osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym. W każdym stosunku uczest­niczą przynajmniej dwa podmioty.

c) Istotą stosunku prawnego jest to, że podmiot stosunku prawnego może ż ą d a ć od drugiego podmiotu określonego zachowania i sam może wobec niego postępować w określony sposób. Tak więc celem konstrukcji stosunku prawnego jest określenie uprawnień oraz obowiązków podmiotów stosunku prawnego, a także skutków prawnych relacji zachodzących pomiędzy tymi podmiotami.

d) W stosunku prawnym wyodrębnić możemy 5 elementów:

1. prawo podmiotowe,
2. obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu,
3. podmiot prawa,
4. podmiot obowiązku,
5. przedmiot stosunku prawnego - Przedmiotem stosunku prawnego jest to wszystko, do czego odnoszą się prawa i obowiązki stron

Za elementy stosunku prawnego uważa się więc strony tego stosunku oraz prawa i obowiązki, które im przysługują, a nadto przedmiot stosunku czyli to, o co w danym stosunku chodzi (rzeczy, dobra niematerialne, działania).

Prawo podmiotowe to przysługująca określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa pewnego za­chowania się (oddania pieniędzy, udzielenia urlopu, wykonania za­mówienia). Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawnych. Na przykład wierzy­ciel może domagać się od dłużnika zwrotu pożyczonej kwoty dlatego, że takie prawo podmiotowe przyznają dającemu pożyczkę przepisy kodeksu cywilnego (art. 720).

Stosunki prawne występujące w sferze majątkowej mają z reguły charakter złożony. Każda ze stron występuje jednocześnie jako podmiot prawa i podmiot obowiązku. Sprzedawca rzeczy ma obowiązek przeniesienia na kupującego prawa własności i wydania rzeczy - a jednocześnie prawo domagania się zapłaty. Kupujący zaś na odwrót: ma obowiązek zapłacenia umówionej kwoty, jednocześnie zaś prawo domagania się wydania rzeczy i przeniesienia własności tej rzeczy.

e) Pojęcie zdarzenia prawnego.

Zdarzenie prawne – każde zdarzenie pociągające za sobą powstanie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego.

Z reguły norma prawna ustala, że przewidziany w niej obowiązek określonego zachowania się różnych podmiotów prawa wobec siebie powstaje dopiero wtedy, gdy zajdzie pewne zdarzenie wskazane przez normę prawną. Powstanie stosunku prawnego, wraz ze stanowiącymi jego treść prawami i obowią­zkami stron, uzależnione jest więc najczęściej od jakiegoś zdarzenia zaszłości w świecie zewnętrznym. Nazywamy ją zdarzeniem prawnym.

Do kręgu zdarzeń prawnych należą wydarzenia z różnych dziedzin życia: legalne i sprzeczne z prawem, dokonane celowo i przypadkowe. Zdarzeniem prawnym jest zawarcie umowy najmu, narodziny dziecka, kradzież, sporządzenie testamentu, wydanie wyroku rozwodowego, odniesienie właścicielowi znalezionej portmonetki, śmierć człowieka. Wszystkie te różnorodne wydarzenia łączy jedno: każde z nich wywołuje skutki prawne.

f) Podział zdarzeń prawnych

Zdarzenia prawne dzielą się na

1. zdarzenia sensu stricto (w ścisłym tego słowa znaczeniu) - są niezależne od woli człowieka, (śmierć człowieka, grad niszczący ubezpieczone zasiewy, inne klęski żywiołowe wywołujące skutki prawne).
2. działania - są zależne od woli człowieka.

D z i a ł a n i a dzielą się na

1. czyny - są takie zdarzenia, które zostały dokonane bez zamiaru wywołania skutków prawnych
2. akty prawne - zdarzenia wywołane w zamiarze spowodowania skutków prawnych (spadkodawca sporządza testament po to, żeby po śmierci jego majątek przeszedł na wskazane w testamencie osoby)

Czyny dzielą się z kolei na

1. dozwolone - czyn, którego prawo nie zabrani, łącząc z nim jednak określone skutki prawne (tzw. prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia)
2. niedozwolone - każdy czyn zabroniony przez praw

Akty prawne dzielą się na:

1. czynności prawne,
2. akty administracyjne oraz
3. konstytutywne orzeczenia sądowe.

AD. 8) CZYNNOŚCI PRAWNE

a) Pojęcie czynności prawnej.

Czynność prawna oznacza czynność zmierzającą do wywołania określonych skutków prawnych i wymagającą uzew­nętrznienia poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez osobę fizyczną bądź osobę prawną.

Czynności prawne mogą być podejmowane, jak wiadomo, jedynie przez osoby obda­rzone przez prawo obowiązujące tzw. zdolnością do czynności prawnych.

b) Rodzaje czynności prawnych.

Ogół czynności prawnych można poddać różnorodnym klasyfikacjom, spośród który­ch najistotniejsze znaczenie mają podziały na:

l) czynności jednostronne (w których dla wywarcia skutku prawnego wystarcza oświadczenie woli jednej strony - na przykład sporządzenie testamentu czy wypowiedzenie umowy o pracę) oraz dwustronne (wymagające zgodnego oświadczenia, a więc umowy, obu stron - na przykład umowa kupna-sprzedaży, zawarcie małżeństwa);

2) czynności formalne (w których dla ważności skutków prawnych czynności potrzeb­ne jest zachowanie pewnej formy - na przykład umowa kupna-sprzedaży nieruchomości, której ważność wymaga zawarcia jej w formie aktu notarialnego) oraz nieformalne (co do których prawo nie stawia żadnego wymogu, jak na przykład umowa pożyczki);

3) czynności między żyjącymi (jeśli regulują stosunki prawne za życia dokonującego bądź osób dokonujących tych czynności - na przykład jakakolwiek umowa kupna-sprzeda­ży) oraz na wypadek śmierci (jeśli skutki prawne czynności są uzależnione od zdarzenia prawnego w postaci śmierci - na przykład sporządzenie testamentu);

4) czynności zobowiązujące (powodujące powstanie jakichś obowiązków podmiotu dokonującego czynności - na przykład umowa o pracę) oraz czynności rozporządzające (na przykład akt darowizny);

5) czynności przyczynowe, zwane też kazualnymi (uzależniające skuteczność oświad­czenia woli od jakiegoś stanu bądź dobra chronionego prawnie - na przykład ochrony pew­ności obrotu prawnego przez gwarantowanie zasady dotrzymania umów w odniesieniu do umowy pożyczki, zobowiązującej pożyczkobiorcę do zwrotu pożyczki na określonych wa­runkach i w określonym terminie) oraz czynności abstrakcyjne (nieodparte na założeniu ist­nienia zewnętrznej przyczyny, od której zależy skuteczność oświadczenia woli); w prawie polskim zasadą jest kazualność czynności prawnych;

6) czynności konsensualne (dla których ważności wystarcza zgodność oświadczeń woli stron dokonujących czynności) oraz czynności realne (które wymagają dla swej ważności wydania rzeczy, o której stanowi umowa); w prawie polskim zasadą jest konsensualność czynności prawnych.

c) Pojęcie oświadczenia woli.

Kluczowym elementem czynności prawnej jest oświadczenie woli. Aby było ono sku­teczne, musi dotrzeć do adresata (do wiadomości osoby, do której było skierowane). Regułą jest dowolność formy oświadczenia woli. Jeśli prawo nie przewiduje formy szczególnej, oświadczenie może być złożone przez każde zachowanie ujawniające wolę dokonującego czynności w sposób dostateczny. Może to być oświadczenie wyraźne bądź dorozumiane, ustne bądź pisemne. Przy zawieraniu umów, jako szczególnie doniosłych, dwustronnych czynności praw­nych, podstawowe znaczenie ma zgodność oświadczeń woli.