Казакстанда хандык биликтин жойылуы

Date: 2015-10-07; view: 1821.

1812 ж Киши жуздин Жайыктын он жак бетиндеги казактарга Бокей султан хан болды.

1815 ж Орта жузде Уали ханмен катар жане Бокей султан да хан болып тагайындалды.

1788 ж Ертис бойындагы казактырдын султан Султанбек баскарган бир болиги Ертис озенинин он жагында «мангилик кошип-конып журу» кукыгына ие болды.

1801 ж Жайыктын он жагалауында Киши жузден болинген Ишки Орда курылды.

1808 ж ашаршылык кезинде Киши жуздин 20 мынга жуык казагы башкурт кантондарынын аумагына уакытша кошти.

1817 ж Бокей хан, 1819 ж Уали хан кайтыс болды. (содан кейн хан сайлап кереги жок деп шешти)

1822 жылы Батыс Сибир генерал-губернаторы М.М. Сперанский жасаган жане Ресей императоры 1 Александрдин жарлыгымен бекитилген «Сибир кыргыздары туралы жаргы» шыкты.

Округ 15-20 болыс (ага султандар )

Болыс 10-12 ауыл ( болыстар )

Ауыл 50-70 уй (ауыл старшындары)

1854 ж бастап ага султандыкка шыккан теги Шынгыс аулети емес адамдар да сайлана алатын болды.

1822 ж Жаргы 60-жылдардын ортасына дейин колданылды.

1824 ж Каркаралы жане Кокшетау округтары, 1831 жылы Аягоз, 1832 ж Акмола, 1833 ж Баянауыл жане Ушбулак , 1834 ж Аманкарагай (кейин Кусмурын аталды), 1844 ж Кокпекти округтары курылды.

1854 ж Ертистин он жагалауындагы казактар ушин Семей ишки округы ашылды.

1856 ж Жетису жеринде Алатау ерекше округы ашылды.

1838ж патша окимети Сибир кыргыздарын шекаралык баскару баскармасы курылды.

1822 жылы Орынбор олкесинин губернаторы П.К. Эссен Ресей астанасына «Орынбор кыргыздары жониндеги жаргынын» жобасын жонелтти.

Жаргынын тупкиликти жобасын Ресей патшасы 1 Александр 1824 ж коктемде биржолата бекитти.

Бул реформа бойынша Киши жуз аумагы Жайыктын сырт жагындагы уш округке болинди.

1828 ж ондагы акимшилик бирликтеринин аттары озгертилип Батыс, Шыгыс, Орта округтери деп болинди.

1831 ж шекара шебине жакын туратындар дистанцияларга, ал олар старшындыктар мен ауылдарга болинди.

1850 ж олардын саны Киши жуз жеринде 57-ге жетти.

1844 жылы «Орынбор кыргыздары туралы ереже» шыкты.

1844 жылы Киши жуз жериндеги шекара шебине жакын туратын казактар ушин камкоршы деген кызмет пайда болды.

Немис зерттеушилеринин бири Ф. Фон Шварц былай жазды: « Округ басшылары негурлым тимди де пайдалыболыс лауазымын параны ким коп берсе, соган сатудан типти де тартынбайды».

Кантон– Башкуртстанда 1917 ж дейинги акимшилик-аумактык бирлик.

Баж салыгы – мемлекеттик органдар алып туратын акшалай салык туриндеги ерекше толем тури.

Бөкей Баракулы (1735-1819) султан Орта жузди катар билеген еки ханнын бири.

Сперанский Михаил Михайлович (1772-1839) орыстын белгили мемлекет жане когам кайраткери. Ол 1822 жылы бекитилип, омирге енгизилген «Сибир кыргыздары » туралы жаргынын жобасын жасаган.

Эссен Петр Кириллович (1772-1844) Орынбордын аскери губернаторы (1817-1829). Ол «Орынбор кыргыздары » туралы жаргыны жазуга катыскан (1824 ж)