Казакстан согыстан кейинги кезенде ( 1946-1960)

Date: 2015-10-07; view: 3093.

1945-1946 жылдары армия катарындагылардын саны 8,5 млн – га азайды.

1946 жылы Казакстан Компартиясы Ок-нин биринши хатшысы болып Жумабай Шаяхметов тагайындалды.

Қазақстан кавказдары немис аккупатциясынан азат етилген аудандарга комек ретинде 17,5 мын ири кара мал, 22 мын дай жылкы жане 350 мын кой жиберди.

Сталенизм идиологиясы 40 жылдармен 50 жылдар басында озинин шарыктау шегине жетти.

1946 жылгы наурыздагы КСРО жогаргы кенесинин сессиясында бул тезис партиянын жетекшиликке алатын тужырымдамасы ретинде жарияланды.

КСРО мемлекеттик кауипсиздик комиссарияты III баскармасынын 1946 жылгы казан айындагы малиметтери бойынша Казакстанга 2463940 адам куштеп жер аударылган.

1940-1950 жылдары да улт саясатын кудалау саясаты жалгасты.

М. Ауезов, Г. Мусирепов, С. Муканов, « Казирги такырыпка пьесса жазбайтындар» ретинде саналды.

Белгили композитор Жубанов « Феодалдык – байшылдык дастурлерди асыра дариптегени » ушин катан сынга ушырады. Асиресе 1947 жылы Казакстан Компартиясы орталык комитетинин « КазакКСР Гылым академиясынын тил жане адебиет институтынын жумысындагы саяси орескел кателиктер туралы » каулысы жарияланган сон ултшылдыкты айыптау кенинен канат жайылды.

Орталык комитет 1948 жылы тамыз айында « казак совет адебиетинин жагдайы жане оны одан ари дамыту туралы» шешим кабылданды.

1947 жылы жарияланган « Казакстан 19 гасырдын 20-40 жылдарында» атты монографиялык зерттеудин авторы талантты тарихшы галым Бекмаханов жазыксыз кудаланып 25 жылга сотталды.

Тек кана 1956 жылы КОКП –нын 20 съезинде Сталиндик жеке баска табынушылык ашкереленип, айыпталганнан кейн жазыксыз тулгаларды кудалау саясаты токтатылды.

Сталиншилдиктин ауыр кылмыстарынын бири Казакстан аумагында тузеу мекемелеринин тутас жуйесин Степлаг, Карлаг, АЛЖИР лагерьлеринин салынуы болды. Олардын катарында Тохачевскийдин анасы мен карындасы, Гамарниктин отбасы мушелери, Т. Рыскуловтын айели мен кызы, Жургеновтын, Кожановтын айелдери т.б. болды.

1947 жылы желтоксанда карточкалык жуйе мен республика енбекшилерин азык-туликпен жане онеркасип тауарларымен молшерли камтамасыз ету жойылды.

Сталиннин олимимен (1953 жылы 5 наурызда).

Кейинги алгашкы жылдардын озинде когамда мумкин болатын озгеристердин сипаты жониндеги маселеге еки багыт еки козкарас калыптаса бастады.

1953-1954 жылдары озине когамнын копшилик болигинин назарын аударган социалистик когамдагы карама-кайшылыктарыдын сипаты тарихтагы жеке адам мен халык бугарасынын роли теория мен практиканын аракатынасы баршылыктын ужымдылыгы тагы баска сиякты кокей кести проблемалар жонинде пикир-таластар басталды.

Денсаулыгынын курт натижесинде 1953 жылы 1 наурызда Сталиннин миына кан куйылды.

1951 жылдын басында КСРО-дагы турмеде 5,5 мындай туткындар болды.

Сталин кайтыс болганнан кейн партиялык биликке талас басталды.

Берия , Маленковтар женилип , бар билик Хрущевке кошти.

Когамдык ойдагы еки багыттын куреси мен озара бир-бирине асер етуи натижеси 1956 жылгы акпандагы КОКП 20 съезинин шешимдери болды.

Тек КОКПОК-нын «жеке адамга табынушылык жане онын зардаптары» (маусым 1956 жыл) Каулысы дайындалды.

Тек 33 жыл откен сон гана «КОКПОК-нын хабаршысы журналында Хрущевтин съезде хабарланган жарлыгынын толык нускасы шыкты»

1954 жылы ишинде коптеген майдангерлер болган саяси туткындардын Кенгирдеги котерилиси катал басылып тасталынды.

Кенес окимети мен КОКПОК 1954-1956 жылдары шамадан тыс отаршылдыктандыруды жою мен одактас республикалардын кукыгын кенейтуге багытталган шаралардын тутас кешени жургизгенимен кабылданган актилер жарияланган егемендикти ис жузинде жокка тан етти.

Большевизм басшыларынын утопиялык козкарастары жонинде оз уакытында Мустафа Шокай , Смагул Садуакасов айткан еди.

1954 жылдан 1962 жылга дейн тын котеруге КСРО-нын еуропалык болигинен 2 млн-дай адам келди.

1954 -1965 жылдары Казакстан халкына 0,5 млн адам косылды.

1962 жылы Казактар республика халкынын 29% курады. Ал 1897 жылы казак улты елдин 85 % еди.

Алеуметтик проблемаларга осындай селкос козкарас оз изин калдырды.

Улкен наразылыктын бурк етуи 1959 жылы жазда болып отти.

Темиртаудагы толкулардын басталуы ушин сылтау 1 тамыздагы жастар тобынын когамдык тамактандыру нысандарына шабуыл жасау болды.

1951 жылы 12 наурызда КСРО жогаргы кенеси согысты насихаттауды адамзатка карсы ен ауыр кылмыс деп жариялаган бейбитшиликти коргау жониндеги зан кабылдады. Ишинде 4 млн казакстандык болган 118 млн кенес азаматтары улы державалар арасында бейбитшилик пактиси жониндеги ундеуге кол койды.

1955 жылы Казакстанда 185 делегатция, ал 1957 жылы дуние жузинин 23 елинен 500 дей делегация болып кайтты.

1955 жылы бир катар социалистик мемлекеттер оздеринин аскери саяси одагы Варшава шартын курды.

Экономиканы жедел каркынмен мелитарландыру жургизилди. Ол когамдык омирдеги согыс елеси алдындагы коркыныш шексиз коп аскери жиындармен оку-жаттыгулар орасан коп шыгындармен катар журди.

1962 жылы жазда кенес одагы Кубада АКШ аумагына багытталган зымыран кондыргыларын орнатуга шешим кабылдаган сон бурынгыдан ари шиеленесе тусти.

Деревизионизм (кайта куру) кандайда бир теориянын тужырымнын немесе илимнин устанымдары мен шарттарын кайта карайтын идеялык саяси жане гылыми агым.

1962 жылгы Кариб дагдарысы.

Карточкалык жуйенин жойылган жылы 1947

1946 жылы Казакстан Компартиясы ОК-нин биринши хатшысы болып тагайындалды Ж. Шаяхметов

«Баскаша ойлаушылыгы» ушин КОКП катарынан шыгарылган, Шыгыс Казакстан облысынын орыс тили мугалими М. Еликбаев.

1958 жылгы тамызда Темиртау каласындагы енбекшилердин наразылыгы, тартипсиздиги, толкуынын себептери Омир сурудин томен денгеи.

Шаяхметов Жумабай 1906-1966

Хрущев Никита Сергеевич 1894-1971