Літаратура.

Date: 2015-10-07; view: 485.

Адметнымі рысамі развіцця літаратуры ў 17 – 18 ст.

– з'яўленне замест агульнадзяржаўнага летапісання мясцовых летапісаў (Баркулабаўскі, Магілёўская хроніка)

-- з'яленне хранографаў па сусветнай гісторыі;

-- з'яўленне соймавых дзённікаў.

Развіваецца мемуарыстыка, вершаванне, публіцыстыка.

Нараджаецца камедыйна – сатырычная плынь. Прыклад – парадыйная на соймавую “Прамова Мялешкі” (1-я пал. 17 ст.), “Ліст да Абуховіча” (1655 г.), “Прамова русіна”.

У стылі барока напісаны творы настаўніка Полацкага калегіума Мацея Сарбеўскага, паэта – панегірыста Даніеля Набароўскага, асветніцкая паэма магілёўскага брацкага пісьменніка Фамы Іяўлевіча “Лабірынт, або заблытаныя шляхі Мудрасці” (Кракаў, 1625 г.), вершы Сімяона Полацкага.

Прафесар Віленскага універсітэта А.Алізароўскі.

-- аўтар прац “Аб палітычнай супольнасці людзей” (1651), Палітычныя пытанні (1647 г.)

-- лічыў грамадзянамі дзяржавы ўсё насельніцтва (акрамя рабоў і іншаземцаў)

-- выступаў за ўдасканаленне сацыяльнага ладу

-- рэалізацыю прынцыпаў натуральнага права ў дачыненні да ўсіх саслоўяў.

Казімір Лышчынскі (1634—1689) — выхадзец з небагатай шляхецкай сям'і, што валодала маёнткам Лышчыцы на Берасцейшчыне.

Казімір атрымаў адукацыю спачатку ў мясцовым Берасцейскім езуіцкім калегіуме, а затым закончыў Віленскую акадэмію.

-- настаўнічаў, меў юрыдычную практыку.

-- прыйшоў да высновы аб неіснаванні Бога. Аб гэтым Лышчынскі пісаў у сваім трактаце, які так і назваў — «Аб неіснаванні Бога». «Чалавек — стваральнік бога, а бог — стварэнне чалавека... Людзі — творцы багоў, і бог з'яўляецца не сапраўднай існасцю, а стварэннем розуму...» Рукапіс трапіў у рукі царкоўнікаў-цемрашалаў. Яны запатрабавалі смяротнай кары бязбожніку. 30 сакавіка 1689 г. на плошчы Старога Мяста ў Варшаве згодна з прысудам соймавага суда Рэчы Паспалітай Казімір Лышчынскі быў абезгалоўлены і спалены на вогнішчы.

Агляд гісторыі сусветнай астраноміі і каляндарных сістэм апублікаваў беларускі уніяцкі пісьменнік Аляксей Дубовіч – “Каляндар праўдзівай царквы”, 1644 г.

Сімяон Полацкі (Самуіл Емяльянавіч Пятроўскі-Сітняновіч, 1629 — 1680). Нарадзіўся ў Полацку. Малалетні Самойла пачаў спасціжэнне навукі ў брацкай школе Полацкага Богаяўленскага манастыра. Далей за адукацыяй ён накіраваўся ў найвядомейшую права слаўную ўстанову, што атрымала назву Кіеўскай Афіны — Кіева-Магілянскі калегіум. Пасля яе заканчэння выкладаў у брацкай школе ў Полацку. У 1664 г. пераехаў у Маскву, дзе стаў у хуткім часе настаўнікам царскіх дзяцей. Яго выхаванцам быў і будучы расійскі імператар Пётр I. Для васьмігадовага хлопчыка Пятра Сімяон Полацкі надрукаваў «Буквар языка славенскаго». Ён выйшаў у 1679 г., а праз год пабачыла свет Сімяонава «Псалтыр рыфмаваная». Пасля сябе Полацкі пакінуў вялікую літаратурную спадчыну. Але Сімяон вядомы не толькі як літаратар. У канцы 1670-х гг. ён арганізаваў і ўзначаліў Верхнюю друкарню ў Маскоўскім Крамлі. Па ініцыятыве Сімяона Полацкага была створана першая ў Маскве вышэйшая адукацыйная ўстанова — Славяна-грэка-лацінская акадэмія, статут якой складаў Сімяон. Полацкі быў вялікім патрыётам Беларусі і Расіі. У сваіх творах ён славіў родны край і асабліва блізкія яму Полацкую і Віцебскую землі. Сімяон Полацкі зрабіў вялікі ўнёсак у развіццё беларускай і рускай культур.

У шэраг з Сімяонам Полацкім упісваюцца імёны ягонага паплечніка Філафея Утчыцкага, які вядомы творам пад назвай «Стихи краесогласныя», Ігната Іяўлевіча, што ствараў вершаваныя вітанні на прыезд расійскага цара Аляксея Міхайлавіча.

На рускай мове ў другой палове XVII ст. была створана значная, таленавітая паэма «Пяцікніжжа» Андрэя Белабоцкага — слуцкага прапаведніка, магілёўскага настаўніка, які атрымаў вышэйшую адукацыю ў Заходняй Еўропе.