Czynniki ekonomiczno-techniczne

Date: 2015-10-07; view: 565.

a) potencjał gospodarczy państwa -

= warunkuje jego pozycję miêdzynarodową,

= aktywny udział w handlu i gospodarce światowej nie tylko daje możliwości wpływania na inne państwa, ale stwarza także niebezpieczeństwo nadmiernej zależności

b) postęp w nauce i technice –

= w jego efekcie wyłoniły się nowe dziedziny współpracy międzyn., np. w transporcie lotniczym, telekomunikacji,

= wymusza zmiany w formach stosunków miêdzy państwami,

= stwarza także niebezpieczeństwa związane ze sposobami wykorzystania jego osiągnięć.

Czynnik osobowościowy

Dowodem wpływu silnych osobowości na stosunki międzynarodowe były/są negatywne skutki ich działań w skali międzynarodowej (np. wywo³ywanie wojen) oraz skutki pozytywne (np. doprowadzenie do pokoju).

Wykład 3 - Uczestnicy międzynarodowych stosunków politycznych

1. Pojęcie uczestnika msp

- podmiotowość politycznomiędzynarodowa,

- podmiotowość prawnomiędzynarodowa.

2. Klasyfikacje uczestników msp.

3. Państwa jako czołowi uczestnicy msp

- pojęcie państwa,

- klasyfikacje państw,

- sposoby powstawania i upadku państw.

4. Pozapaństwowi uczestnicy msp

- narody,

- organizacje międzynarodowe (ze szczególnym uwzględnieniem ONZ)

- ruchy międzynarodowe,

- korporacje transnarodowe,

- pozostali uczestnicy msp.

Uczestnikiem międzynarodowych stosunków politycznych jest formalnie zorganizowana całość, niepodlegająca żadnemu innemu podmiotowi, działająca samodzielnie z zamiarem wpływania na te stosunki oraz zachowanie innych aktorów.

RODZAJE UCZESTNICTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Uczestnicy podmiotowi:

• uczestnicy prawnomiędzynarodowi,

• zorganizowane grupy społeczne występujące w relacjach międzynarodowych, nie będące podmiotami prawa międzynarodowego.

Uczestnicy przedmiotowi:

• zjawiska świadomościowe – mity i stereotypy; poczucie tożsamości narodowej itp.,

• rzeczy materialne – zasoby naturalne, arsenały broni itp.

Klasyfikacja uczestników MSP z punktu widzenia zakresu podmiotowości prawnomiędzynarodowej:

- państwa

- uczestnicy niepaństwowi:

• narody

• organizacje międzynarodowe

• uczestnicy transnarodowi

(przedsiębiorstwa, kościoły, fundacje)

• uczestnicy subpaństwowi

(partie polityczne, organizacje społeczne, osoby fizyczne)

KLASYFIKACJE PAŃSTW

kryterium roli w stosunkach międzynarodowych:

• mocarstwa uniwersalne (USA),

• mocarstwa regionalne (Indie, Chiny, Brazylia, Wielka Brytania),

• mocarstwa sektorowe (Niemcy, Japonia),

• państwa średniej wielkości (Polska, Finlandia),

• państwa małe (Monako, San Marino)

kryterium ograniczenia zdolności do czynności prawnych w stosunkach międzynarodowych:

- państwa zależne: protektoraty (Bhutan reprezentowany w stos. międzyn. przez Indie) oraz państwa wasalne,

- minipaństwa (Monako, San Marino),

- państwa trwale neutralne (Austria, Szwajcaria)

kryterium struktury państwa:

- państwa jednolite (Polska),

- państwa złożone (USA, Niemcy)

SPOSOBY POWSTAWANIA PAŃSTW

• oderwanie się części terytorium państwa i utworzenie nowego niezależnego państwa (secesja); szczególnym przypadkiem jest oderwanie się terytorium zależnego w wyniku procesu dekolonizacji (Erytrea odłączyła się od Etiopii w 1993 r., proklamując niepodległość),

• rozpadnięcie się państwa na kilka nowych państw (rozpad Czechosłowacji na podstawie ustawy z 25 listopada 1992 r.),

• połączenie się kilku państw i utworzenie nowego państwa (Tanzania 27 kwietnia 1964 r. z połączenia Tanganiki z Ludową Republiką Zanzibaru i Pemby),

• utworzenie nowego państwa na terytorium niepodlgającym suwerenności żadnego państwa (uzyskanie niepodległości przez tzw. obszary powiernicze – w ten sposób powstały np. w 1960 r. Kamerun, Togo i Somalia).

Narody w stosunkach międzynarodowych

Według J. Kukułki w sensie najogólniejszym przez „naród” rozumiemy taka wielką grupę społeczną, która związana jest wspólnotą losów historycznych, kultury, języka, terytorium i życia ekonomicznego. Wyrazem tej wspólnoty jest świadomość narodowa, poczucie własnej odrębności w stosunku do innych narodów, dążenie do podnoszenia prestiżu narodowego, jak również działanie mające na celu tworzenie i umacnianie własnego państwa.

Udział narodów w procesach działań i interakcji międzynarodowych ma charakter pośredni lub bezpośredni.

W sposób pośredni wspólnoty narodowe stanowią podstawę demograficzną nowoczesnych państw, decydują o ich zwartości wewnętrznej oraz ich uczestnictwie w życiu międzynarodowym.

Natomiast w sposób bezpośredni wspólnoty narodowe uczestniczą w stosunkach międzynarodowych wtedy, kiedy organizują się w formie ruchów narodowowyzwoleńczych lub jako wspólnoty, które w pozarządowych kontaktach i organizacjach międzynarodowych wspierają czy też zwalczają politykę zagraniczną dominujących nad nimi państw.

Uznanie państwa na arenie międzynarodowej

- uznanie wyraźne (np. przez oświadczenie notą lub podpisanie umowy bilateralnej) lub milczące, tzn. per facta concludentia (np. przez nawiązanie stosunków dyplomatycznych);

- uznanie indywidualne i uznanie zbiorowe (np. w wyniku głosowania za przyjęciem do ONZ);

- uznanie de iure jest bezwarunkowe, pełne i pociąga za sobą wszystkie prawne skutki uznania. Oznacza to wolę nawiązania stosunków dyplomatycznych, konsularnych, politycznych, ekonomicznych, handlowych i kulturalnych, a uznanie de facto ma charakter warunkowy, jest odwołalne, niepewne i prowizoryczne. Wiąże się głównie z nawiązaniem przez uznawanego i uznającego dwustronnych relacji ekonomicznych, kulturalnych lub innych, ale w zasadzie nie powoduje nawiązania stosunków dyplomatycznych.

KLASYFIKACJA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

kryterium status międzynarodowy członków:

• międzynarodowe organizacje rządowe

• międzynarodowe organizacje pozarządowe

• organizacje transnarodowe

kryterium podmiotowe:

• organizacje powszechne/uniwersalne (np. ONZ)

• organizacje grupowe/regionalne (np. Unia Afrykańska – dawniej OJA)

kryterium przedmiotowe:

• organizacje polityczno-wojskowe (np. NATO, LPA)

• organizacje gospodarcze (np. UE, NAFTA, EFTA)

• organizacje kulturalne (np. UNESCO)

• organizacje ochrony zdrowia (np. WHO)

Rodzaje pozarządowych międzynarodowych organizacji