Translation of some syntactic constructions.
Date: 2014-03-03; view: 1073.
Syntactical problems of translation
Лекция 15.
Тақырыбы:Корреляция коэффициентін есептеу. Күрделі вариациялық қатарларға корреляциялық торды құру.
Мақсаты:Корреляция коэффициентін есептеуді және күрделі вариациялық қатарларға корреляция торды құруды үйрету.
Кілттік сөздер:корреляция, корреляциялық тор, байланыс, түзетпе, белгілердің тәуелділігі.
Негізгі сұрақтар мен мазмұны
1). Белгілер арасындағы тәуелділік. Корреляция коэффициенті.
Белгілер арасындағы тәуелділікті көрсететін мысал:
Өсімдіктердің түптенуі (х): 4; 6; 10; 12 Хор. = 8
Өсімдіктердің салмағы (у):30; 42; 34; 46 Уор. = 38
ах: -4; -2; +2; +4
ау: -8; +8; -4; +8
ах х ау : 32; -16; -8; 32
Σ ах х ау : 32 – 16 – 8 + 32 = 40
ах - хқатары бойынша варианттардың орташа шамадан ауыткуы
ау - у қатары бойынша варианттардың орташа шамадан ауыткуы
ах х ау - жұптасқан ауыткулар көбейтіндісі.
Σ ах х ау -жұптасқан ауыткулар көбейтіндісінің қосындысы
Бұл мысалдан біз жұптасқан ауыткулар көбейтінділерінің қосындысы екі қатардағы өзгергіштіктің байланысу дәрежесін сипаттайтын көреміз:
Толық оң корреляция кезінде - Σ ах х ау = 80
Толық теріс корреляция кезінде - Σ ах х ау = -80
Жартылай оң корреляция кезінде - Σ ах х ау = 40
Корреляция жоқ кезінде - Σ ах х ау = 0
Әртүрлі қатарларды салыстырған кезде жұптасқан ауыткулар көбейтінділері қосындысының сандық мәні орта шамаға қарағанда өзгеріп отырады. Сондықтан бұл тәуелділік өзін салыстырмалы сандар арқылы көрсетуді қажет етеді; ол үшін аланған қосындысы тұрақты және ең көп санға бөлу керек. Ол сан геометриялық орта шама (G) болып табылады, яғни ол түбір астындағы n санды даталар көбейтінділерінің n дәрежелі түбірін тапқанға тең: G = n √ 1 х 2 х 3 х……n
Біздің мысалда G = √ Σ ах2 х Σ ау2
Корреляция коэффициентін (r)есептеп шығару үшін қолданылатын формула мынадай:
Σ ах х ау
r = --------------------
√ Σ ах2 х Σ ау2
2) Күрделі вариациялық қатарларға корреляция торды құру.
Күрделі вариациялық қатарларда fжиілігі болады, сондықтан корреляция коэффициентінің формуласы мынадай .
Σ f ах ау
r = -------------------
n δ2хn δ2у
Бұл Браве формуласы.
Есептеу кезінде бұл формуласы өзгереді:
Σ f ах ау - n bх nbу
r = ---------------------- мұндағы b - түзету
n δ2хn δ2у
Корреляциялық тор жасау үшін әрбір объект бойынша көрсеткіштер белгілі тәртіппен жазылуы керек. Вариантарды тор ішіне таратамыз. Ол үшін жиілікті нүктелермен белгілейміз, соныңда цифраларға ауыстырамыз.
Өзіндік бақылауға арналған сұрақтар: 1. Корреляциялық торды қалай құрамыз? 2. Корреляциялық тордағы мәліметтер бойынша байланысты қалай табады? 3. Корреляция коэффициентінің формуласы. 4. Бас жиынтықтың парметрін бағалау.
In the case of historic development some syntactic constructions have acquired double functions which are the opposite of each other. Such constructions are called ambivalent. It is not easy to identify the function the construction is used in. Thus the sentence “He was the first to take the floor” may be translated either as “Он должен был выступить первым”, or “Он выступал первым”. Apparently the syntactic ambivalence is due to the tendency of the language to compress the received information which is more typical of the living colloquial speech. The ambivalence occurs when rendering homogeneous parts of a sentence.
Some blame it on TV, or the weather, or bad films, or slimmer purses.
Одни винят в этом телевидение, другие – плохую погоду, третьи – плохие фильмы, четвёртые – отощавшие кошельки.
The above English sentence has a compressed character and the subject “some” refers to all the objects of the sentence, being homogeneous parts. In the TL it is not possible to preserve the compression and the sentence is decompressed in the TL to avoid ambivalence.
He begged and bribed and threatened others.
Одних он завербовал уговорами, других – задабриванием, третьих – угрозами.
Ambiguity may be perceived in another type of constructions – comparative constructions. The formal structure of the construction “as+adjective+as+indefinite pronoun or adverb”often confuses the reader or the translator. This pattern expresses but utmost quality. This non-concordance of the form and the content implied lend a great degree of expressiveness and emotion to an utterance. However, it is not to be confused with the usual way of expressing the superlative degree, for it implies a less categorical statement than the latter.
His chef was as good as any in Paris and you could be sure at his table of having set before you the earliest delicacies of the season.
Его повар был один из лучших в Париже, и к обеду у него всегда подавались самые ранние овощи и фрукты.
It is evident that not all chefs in Paris are very good at cooking. Therefore, the pattern “as…as…” serves as intensification in English and must be rendered into the TL equivalently.
In 1891 it was as smart and aristocratic as any club in London.
В 1891 г. Он был одним из самых элегантных и аристократических клубов Лондона.
This translation is correct because the pattern does not imply any comparison in the sentence, for all the clubs of London may be called for sure “aristocratic”.
This construction was used by Shakespeare.
Clown: Give me thy hand. I will swear to the prince thou art as honest and true fellow as any is in Bohemia. (Shakespeare. The Winter’s Tale, act V, sc.II).
Крестьянин: Давай руку. Я поклянусь принцу, что ты один из честнейших и преданнейших людей в Богемии.
Hence, the construction is ambivalent and it is context that suggests choosing the right variant.
The English language possesses its own peculiarities of arranging syntactic units in the sentence. First, it should be noted that in English the subordinate clause preceding the principal one often has a pronoun as its subject, while the subject of the principal clause is a noun. In the TL this becomes logically impossible.
When she entered the room, the teacher saw the students writing.
Когда учительница вошла в класс, она увидела, что студенты пишут.
The retention of the pronoun “она” in the Russian subordinate clause would have produced the impression that there are two agents of the action in the sentence.
When she arrived, the governess went into her room.
Когда гувернантка приехала, она сразу же прошла к себе в комнату.
In English it is the syntax that dominates, while in R\U the subject of the subordinate clause is a noun due to the logical and semantic relations of the R\U sentence.
Restructuring usually takes place in translating emphatic sentences. Emphasis is achieved in the SL with the aid of both grammatical and lexical means. One of the most widely used ways of producing emphasis is inversion. Inverted sentences such as “Up came the dawn” and “Mutton he didn’t like” are infrequent in modern prose. To preserve the same degree of expressiveness one has to change the order of words and to resort to lexical means.
Only then could really free trade be developed.
Только в этом случае может развиваться действительно свободная торговля.
Bitterly did he complain of poor provision.
Сколько горечи было в его жалобах на недостаточное снабжение.
Emphatic constructions with the preceding “it” are widely used in English. They are rendered lexically in translation. In Russian we use the words “вот, только, именно, же, ведь,
-то”, in Ukrainian “саме, як раз”.
It was this ignominy which now began for Andrew.
Этот-то позор и пришлось теперь испытать Эндрю.
It is this principle that will be the focus of our discussion.
Саме цей принцип буде в центрі нашого обговорення.
Emphatic constructions also incorporate those with the so-called “condensed relative”, beginning with the relative pronoun “what”.
What he thought to be most encouraging was the absence of such differences on major issues.
Самым обнадёживающим, по его мнению, было отсутствие таких разногласий по основным вопросам.
What was notable in the discussion was that nearly every participant used the English language with uncommon force and precision.
Примечательным в этой дискуссии было то обстоятельство, что все её участники пользовались английским языком с удивительной выразительностью и точностью.
Negative constructions may also be emphatic, and become especially expressive when negation is placed before a subject or an object expressed by a noun.
No three tramps that could have met in a Surrey lane have looked more hopeless.
На самых глухих дорогах графства Суррей вряд ли можно было встретить таких жалких бродяг.
Yet she was not returning to Blaenelly until the first week in September.
А в Блэнелли она должна была вернуться только в первых числах сентября.
It was not until 1960 that their suggestion has been substantiated.
Лише в 1960 році було обґрунтовано їхню ідею.
The English sentence becomes positive in the Russian language and is restructured to meet the requirements of adequate translation. Double negation in English corresponds to a positive construction in translation, emphasis being expressed by lexical means.
Forty guineas for a room each week was not an uncommon figure.
Сорок гиней в неделю за комнату было довольно обычной здесь платой.
It is not unusual to find differences between what is predicted possible and what turns out in fact.
Досить звичний той факт, коли трапляються розбіжності між тим, що передбачається, та тим, що виходить насправді.
A dissimilarity of the English and TL infinitives can be also found in the functions they perform in the sentence. Note should be taken of Continuative Infinitive which in English denotes an action following that indicated by the predicate.
Parliament was dissolved not to meet again for eleven years.
Парламент был распущен и не создавался в течение 11 лет.
He came home to find his wife gone.
Он вернулся домой и обнаружил, что жена ушла.
In English there is the so-called causative construction. Any verb in the construction verb+noun(pronoun)+into(out of)+gerund(infinitive, participle, noun) acquires a causative meaning. In R\U there are no grammar means to express the causal meaning. In every separate case we use different lexical means while translating this construction.
Aunt Alexandra stared him to silence.
Тётушка Александра так на него посмотрела, что он замолчал.
She had tendered them, mothered them into life.
Она так ухаживала за ними, так заботилась о них, что они ожили.