Жылдардагы аштык

Date: 2015-10-07; view: 1855.

Казакстан Жана экономикалык саясат жылдарында ( 1921-1926)

Азамат согысы аякталганнан кейн Кенес елинин жагдайын В.И. Ленин « куйзелис, жокшылык, кайыршылану» деп сипаттады.

1920 жылы мемлекет кармагына алынган 307 касипорыннын 250 жумысын токтатты.

Егистик колеми Орал губерниясында 2,5 есеге, Жетисуда 3 есеге кыскарды. Мал басы республикада 29,9 млн-нан 16,3 млн баска кемип кетти.

В.И. Лениннин пикиринше, ЖЭС негизги мани - елдин экономикалык жагынан артта калу проблемасын шеше алатын жумысшылар мен шаруалардын одагын жасау болды.

ЖЭС-ке багыт алу РКП(б) 10 съезде кабылданды.

1921 жылы 20 наурызда Компартиянын 10 съезинин кун тартибине еки манызды маселе койылды. 1-ши -партиянын ишиндеги фракцияларга тыйым салу, 2-ши - шаруаларга уш жыл бойы салмак болган азык-тулик салгыртын азык-тулик салыгымен ауыстыру.

1924 жылдан бастап шаруалар толеген салыктын тури акшалай.

Жетису мен Онтустик Казакстанда жер-су реформасы жургизилген жыл 1920 жыл.

1921 жылы аштыкпен курес мксатында иске асырылган шара кедейлер азык-тулик салыгынан босатылды.

1921 жылы катты куаншылык болып, жут басталды.

1921 жылдын карашасында елдеги ашыгушылар саны букил республика халкынын 3 тен бир болигин курап, 2 млн 300 мын адамнан асып тусти.

В.И. Ленин 1921 жылы 14 маусымда « Накты ет салыгы туралы» Декретке кол койып, ол бойынша кошпели жане жартылай кошпели казак шаруаларын ет салыгынан босатты.

Республикага ауыл шаруашылык машиналары мен куралдарын сатып алу ушин 1922 жылы 25 млн сом, мал сатып алу ушин 2131 мын сом каржы болинди. Олкеде 575 балалар уйлери мен 9 балалар баспанасы уйымдастырылып, 18,5 мындай ата-аналарынан айырылып, камкорсыз калган балалар РКФСР балалар уйине орналастырылды.

1921-1922 жылдардагы аштыктын салдарынан 700 мыннан астам адам Казакстаннан тыскары аймактарга кошип кетти.

1921 жылы жалпыга бирдей енбек миндеткерлиги мен карточкалык жуйе жойылды.

1922-1924 жылдары ески жане жана акша белгилеринин катар колданылуына руксат етилген акша реформасы жургизилди.

1926 жылы Казакстан аумагында 200-ге жуык жарменке жумыс истеди.

1921 жылдын акпан-сауир айларында Казак АКСР ОАК казак енбекшилерине коныс аудару баскармалары патша окимети ?аза? аскерлеринин пайдасына 1916-1917 жылдары тартып алган, помещиктер мен капиталистерге кеткен, коныс аударушылар зансыз басып алган жерлерди кайтарып беру жонинде декреттер кабылданды. Казактарга Жайык озенин сол жагалауындагы жерлер кайтарып берилди.

1921 жылы кантарда болган казак жане кыргыз кедейлеринин съезинде Казакстаннын онтустигинде жер-су реформасын жургизу жонинде маселелерди шешуге тиис « косшы » одагын куру шешими кабылданды.

«Косшы» одагын куру, онын жумысын жолга кою жане жер-су реформанын жургизудин белсенди кайраткерлери О. Жандосов, А. Розыбакиев.

1924 жылы 16 кыркуйекте Туркистан ОАК-нин тотенше сессиясы Орта Азия республикаларын улттык-мемлекеттик тургыдан межелеу жонинде каулы кабылданды. Межелеудин натижесинде Казак АКСР-ине бурынгы Туркистан, Хорезм, жане Хиуа республикасынын 1,5 млн-дай адам туратын 40 % аумагы берилди.

Казакстаннын аумагы 1920 жылгы 2 млн шаршы шакырымнан 1925 жылы 2,8 млн шаршы шакырымга артты.

Казак АКСР-не онтустик аумактарды коскан сон онын халкы 1920 жылгы 4,8 млн-нан 1925 жылы 6,5 млн адамга жетти.

Экспроприация – мешикти кушпен тартып алу.