![]() |
Казакстанын 1920-1940 жылдарындагы когамдык – саяси жагдайы.Date: 2015-10-07; view: 1512. Мангыстау котерилиси. 1931 жылы коктем-жазда Мангыстауда болды. Негизги куштери Адайлыктар мен табындар. 1931-1932 аштыктан аман калган адамдар 1 млн 30 мын адам кошип кетти. Олардын 414 мыны гана кайтып келди, ал 616 мыны кайткан жок. 200 мыны Кытай, Монголия, Ауганстан, иран мен Туркияга кашты. Голощекинин Сталинге 1931 жылы жазган хатында Казакстан аумагындагы 15 ен ири котерилис туралы айтылды. ГУЛАГ – лагерьлердин Бас баскармасы. Жалау Мынбаев ( 1892-1929 ) Кадыр Куанышев ( 1906-1938) Мансур Гатаулин ( 1903-1937) 1922 жылы басшылык кызметтеги « Алаш » партиясынын барлык бурынгы мушелери куылып, ал 1924 жылы биркатар казак коммунистери республикадан Орталыкка шакыртылып алынды. 1924 жылы коммунистик партия катарына республикадан 7944 адам, онын ишинде 2000 казак мушеликке отти. 1930 жылдары Кенес елинде социалистик катынастар калыптасып, сталиндик жуйе толык орнады. 1925 жылы кыркуйекте Казак олкелик партия Комитетинин биринши хатшылыгы Ф.И. Голощекиннин келуимен катан сипат ала бастады. 1928 жылы сонында «буржуазияшыл ултшылдар» атанган «Алашорданын » бурынгы кайраткерлеринин бари туткындалды. Жана конституция бойынша 1937 жылы 26 наурызда Казак АКСР-и одактас республика болып кайта курылды. Казакстан кенесинин тотенше 101 съезде КСР-инин Конституциясын бекитти. 1937 жылы 12 желтоксанда республиканын Жогаргы кенесине сайлау болып отти. 1937 жылы Сталиннин кабылдануымен « Халык жауларын жою» кабылданды. 1928 жылы 44 алашордашы туткындалып, онын ишинде Ж. Аймаутов, А. Байдилдин, Д. Адилев ату жазасына кесилди. 1936-1938 жылдары казакстанда 25833 адам партиядан шыгарылып, олардын 8544-ине «халык жаулары» немесе «халык жауларынын сыбайластары» жане т.б жала жабылды. Бюрократия - когам мушелерине белгили бир артыкшылыктары бар окимет аппаратынын комегимен иске асырылатын баскару жуйеси, шенеуликтердин билиги. 1938 жылы балкаш мыс корыту зауыты алгашкы онимди берди. 1940 жылы Актобе феррокорытпалар зауытынын курылысы басталды. 1940 жылы Казакстанда 2580 ири касипорын жумыс истеди. Казакстаннын халык шаруашылыгында онеркасип басым салага айналды, онын улеси 60% болды. 1930 жылдардын сонында республикамызда транспорт жуйеси де жетилдириле тусти. Акмола-Карталы темир жолынын курылысы 9 ай ишинде битип , онын узындыгы 806 км – ге жетти. 1940 жылы елимизде 1358 км темир жол пайдалануга берилди. 1940 жылы Казакстанда колхоздар саны - 6901 – ге жетти, 194 совхоз болды. 1940 жылы елимиздин колхоздары мен совхоздарынын егис алкаптарында 41 мыннан астам трактор, 11,8 мын астык комбайны, 14 мындай жук автомашинасы жумыс жасады. 1940 жылы егистик колеми 5,8 мле гектарга, ал мал басы саны 3,5 млн-га ости. Оккупация –карсыластын аумагын карудын кушимен уакытша басып алу.
|