Согыстан кейинги жылдардагы Казакстаннын ауыл шаруашылыгы

Date: 2015-10-07; view: 1630.

(1946-1960)

1949 жылга карай кабылданган каулы бойынша Казакстаннын колхоздарына турли уйымдардын 214 млн сом карызы коп мал техника, 540 мынга жуык зансыз тартып алынган жер кайтарылып берилип акимшилик –шаруашылык баскару аппараты елеули турде кыскарды.

Колхоздарды кыска мерзим ишинде ирилендиру жаппай сипат алды, натижесинде казакстандагы олардын саны 6737 – ден ( 1945 жыл) 2047 – ге ( 1952 жыл ) дейн кыскарды.

Миндеттерди табысты жузеге асыру ушин Н.С. Хрущев республикалык басшылыкты «ныгайту» керек деп шешти. 1954 жылы акпанда Казакстан Компартиясынын ОК-нин биринши хатшылыгына Казакстанда ешкимге белгисиз П.К. Пономаренко сайланды. Ж. Шаяхметовти кызметинен алу маселесин Кремльде шагын топ кана шешти. Шын манинде Н.Хрущев бул кезенде озинин кадрларын турли орындарга коя бастаган болатын, ал Ж. Шаяхметов болса тын жерлерди тез арада менгеру идеясын колдамады.

Жана жерлерди игеру есебинен 1954-1955 жылдарда 13 млн гектар жер жыртылып, 1955 жылы одан 1100-1200 млн пут астык алу жоспарланды.

КСРО-да тын котеруге байланысты белгиленген тапсырма 1954 жылгы иамыздын басына карай орындалды. 13,4 млн гектар жер немесе жоспар бойынша 103,2 %, онын ишинде казакстанда 6,5 млн гектардан аса тын жер жыртылды.

Тамызда « Астык ондируди молайту ушин тын жане тынайган жерлерди одан ари карай инеру туралы» жана каулы кабылданды.

1956 жылы тын жерлердеги данди-дакылдар егуге арналган аудан колемин 28-30 млн гектарга дейн жеткизу миндети койылды.

1955 жылы тын жерлерде жоспарланган 7,5 млн гектардын орнына 9,4 млн гектар жер жыртылды. Тын жерлерди игерудин басым копшилиги негизинен Казакстаннын солтустигиндеги алты облыста – Костанай, Акмола, Солтустик Казакстан, Кокшетау, Торгай жане Павлодар облыстарында жузеге асырылды.

1954 жылдын озинде косымша 636 мын гектар тын жане тынайган жерлер жыртылды. Тек сол жылы гана колхоздар жане МТС – тар 4847 мын, ал совхоздар 3684 мын гектар жана жерлерди игерди.

Коныстандыру исин уйымдастыру 1938 жылы курылган Бас коныстандыру баскармасына жуктелди.

1954 жылы Казак КСР Министрлер Кенесинин Жер халык комиссариатынын курамында миграциялык ундистерди реттеу енгизилди.

1954 жылдын биринши жартысында тек Акмола облысына гана 20 мыннан астам адам тын котеруге келди.

1954-1955 жылдары совхоздарга 4,5 мын маман жиберилсе, 1959 жылы оларда 15 мыннан астам жогары жане орта билимди мамандар енбек етти. Тек 1953-1958 жылдары ауыл шаруашылыгына 266,6 мын механизатор мамандар жиберилди.

Ен танымал тын игерушилердин бири михаил Довжик болды. Ол Казакстандагы 1954 жылы наурызда алгашкы тын игерушилердин катарында келди.

Ынтымакты бригада курган М.Довжик Акмола облысындагы ауыл шаруашылык техникасын пайдалануда жанашыл болды. Ерен енбеги ушин М. Довжик Социалистик Енбек Ери атагына ие болып, жогаргы зан шыгарушы орган – Казакстаннын Жогаргы кенесине депутат болып сайланды.

1954-1959 жылдары Казакстанын тын жерлерин игеруге 20 млрд-тай сом каражат жумсалды.

Жетижылдыкка ( 1959-1965) белгиленген жалпы онимди 70% -га осирудин орнына 15 % гана оним алынды.

Жазылбек Куанышбаев ерен енбеги жане аса корнекти табыстары ушин ол 1958 жылы екинши рет елдин жогаргы наградасы « орак пен балга » алтын медальимен марапатталды.

Танымал механизатор. Тын игеру Камшат Доненбаева ауыл шаруашылыгымен дамытуга елеули улес косты. Ыбырай Жакаев, Камшат Доненбаева, И. Головацких, Я. Геринг т.б. ауыл енбекшилери Социалистик Енбек Ери деген атакка ие болды.

Экономикалык жагынан нашар колхоздар ирилендирилип жаппай совхоздар уйымдастыру 1957 жылдын коктеминен басталды. Осы жыл ишинде 198, ал 1958 жылдын сонына карай 500-ден астам осындай шаруашылык курылды.