Wyznaczniki roli USA jako jedynego mocarstwa globalnego.

Date: 2015-10-07; view: 422.

2. Założenia, interesy i cele strategiczno-polityczne USA.

3. Trudności w realizacji polityki światowej USA.

4. Irak i Afganistan jako główne wyzwania amerykańskiej polityki zagranicznej.

5. Rola i znaczenie USA w przyszłości.

Główne obszary, w których Ameryka utrzymuje stałą i wyraźną obecność oraz bliskie stosunki sojusznicze USA w latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku to:

Ø Europa, gdzie USA konsekwentnie utrzymują swe wpływy poprzez NATO i bliskie stosunki z krajami Europy Zachodniej i Środkowej, penetrując jednocześnie przestrzeń poradziecką,

Ø Daleki Wschód, z tradycyjnymi sojusznikami takimi jak Japonia i Korea Południowa oraz Tajwan, borykającymi się z zagrożeniem w postaci Korei Północnej, oraz coraz poważniejszą konkurencją ze strony Chin,

Ø Południowy Pacyfik, czyli Australia i Nowa Zelandia, pełniące znaczną rolę zarówno w zapewnianie strategicznej komunikacji Pacyfiku, jak też „zamykające” Azję Południowo-Wschodnią, a zatem ułatwiające kontrolowanie wielkich przestrzeni na wschodnich obrzeżach Azji.

W konfliktowych obszarach mamy do czynienia z ciągłością zasadniczych celów USA, starających się utrzymać i rozszerzyć swą obecność i wpływy:
Bliski Wschód jest postrzegany jako podstawowy dostawca surowców energetycznych oraz strategiczny zwornik pomiędzy Europą, Azją i Afryką.

W regionie tym znajduje się państwo Izrael, jeden z filarów amerykańskiej globalnej obecności, szereg państw współpracujących, oraz Iran i Syria, postrzegane przez USA jako przeciwnicy;

v Środkowy Wschód to obszar na którym przebiega rywalizacja związana z polityką Rosji, USA i Chin oraz uczestników niepaństwowych, takich jak ponadnarodowe koncerny paliwowe, organizacje terrorystyczne oraz muzułmańskie organizacje religijne i społeczne.

USA starają się podtrzymać w tym regionie stabilizację przyjaznych sobie państw i ewentualnie rozszerzyć wpływy;

v Indie są przez USA postrzegane jako coraz ważniejszy partner oraz rynek zbytu amerykańskich towarów;

v Azja Południowo-Wschodnia to obszar ekspansji chińskiej, w którym Państwo Środka konsekwentnie buduje swoją pozycję, podczas gdy USA, postrzegając rosnące znaczenie Chin jako zagrożenie dla swych interesów, próbują do tego nie dopuszczać, jednocześnie jednak konsekwentnie utrzymują poprawne stosunki z Pekinem, który jest ważnym partnerem gospodarczym;

v Ameryka Łacińska, przez prawie dwa stulecia postrzegana jako „podwórko” USA, co sankcjonowała już doktryna Monroe. Współcześnie także uważana jest za strefę żywotnych amerykańskich interesów. USA kontynuują tę politykę, starając się utrzymywać wpływy polityczne i ekonomiczne w regionie, choć jednocześnie poświęcają mu znacznie mniej uwagi niż w okresie zimnowojennym.

Doktryna G. Busha jr.:

q wojna z terroryzmem – sprowadza się do uznania terroryzmu za problem globalny, który tylko USA jest w stanie rozwiązać. Prezydent Bush dał jasno do zrozumienia, że zamierza jednakowo traktować samych terrorystów oraz tych, którzy udzielają im schronienia. W trybie ultymatywnym zaoferował światu alternatywę: albo jesteście z nami, albo z terrorystami;

q wojna prewencyjna – oznacza porzucenie zimnowojennych doktryna powstrzymywania i odstraszania jako nieskutecznych w obliczu skali zagrożeń ze strony organizacji terrorystycznych oraz popierających je reżimów, spośród których część dysponuje bronią masowej zagłady lub podejmuje wysiłki w tym kierunku. USA jednostronnie przyznały sobie prawo do podejmowania działań prewencyjnych w celu przeciwstawienia się nowym zagrożeniom;

q zerwanie z moralnym relatywizmem – sprowadza się do jednoznacznego oddzielenia dobra od zła.

Mechanizm działania administracji Busha po 11 IX 2001 roku był następujący:

ß musimy (USA) zdecydowanie odpowiedzieć na realne zagrożenie ze strony organizacji terrorystycznych, krajów je wspierających oraz państw dysponujących bronią masowej zagłady;

ß do naszych planów, odnośnie podjęcia działań oraz ich charakteru, należy przekonać sojuszników z NATO, stałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz inne państwa mogące zapewnić nam osiągniecie sukcesu;

ß gdy ukształtuje się już stabilna grupa państw gotowa do poparcia naszych planów dokonamy – w zależności od potrzeb natury politycznej i wojskowej – wyboru spośród nich i stworzymy tzw. koalicje chętnych (coalition of the willing);

ß nie wolno nam uzależniać naszego postępowania od zgody sojuszników lub/i innych aktorów sceny międzynarodowej;

ß ponieważ państwa te bardzo często nie są w stanie uzgodnić skutecznej strategii przeciwko „złu”, musimy zatem działać sami.

Trudności praktycznej realizacji polityki światowej USA w okresie prezydentury G.W. Busha jr.:

ü imperialne rozciągnięcie,

ü nadmierne poleganie na czynniku militarnym,

ü brak realistycznego rozpoznania sytuacji,

ü niedobór realistycznych strategii,

ü ideologizacja polityki.

Polityka zagraniczna USA pierwszego roku prezydentury B. Obamy:

n polityka zagraniczna i bezpieczeństwa okazuje się być tym fragmentem aktywności administracji USA, w którym obserwować można w ostatnich miesiącach wyraźny odwrót od strategii i trendów zarysowanych z chwilą objęcia rządów w Białym Domu przez nowego prezydenta.

n Na kluczowych kierunkach aktywności międzynarodowej USA podejmowano działania, które w rezultacie albo nie przynosiły spodziewanych w Waszyngtonie pozytywnych efektów, lub też efekty te okazywały się wręcz niekorzystne dla pozycji i polityki Stanów Zjednoczonych.

Kierunków polityki zagranicznej USA i obszarów, gdzie próbowano (lub wciąż jeszcze próbuje się) zmiany te wdrożyć, było w ostatnim roku wiele:

n decyzja o likwidacji więzienia w Guantanamo dla najgroźniejszych terrorystów islamskich;

n przyspieszenie procesu wycofywania sił USA z Iraku;

n przyjęcie nowej strategii dla kampanii afgańskiej;

n bezprecedensowe zwiększenie presji Waszyngtonu na Izrael, w celu skłonienia Tel Awiwu do zawarcia porozumienia pokojowego z Palestyńczykami, idące w parze z okresowym schłodzeniem relacji z państwem żydowskim na poziomie strategicznym;

n próby jednostronnego „zresetowania” relacji z Iranem w celu ich uregulowania, z jednoczesnym odejściem od strategicznego imperatywu bezwarunkowego wspierania sojuszników USA w regionie Zatoki Perskiej w ich zwalczaniu destrukcyjnych wpływów irańskich;

n przeforsowanie zmian w metodach działania amerykańskich służb specjalnych, w tym zwłaszcza co do kwestii przesłuchiwania osób podejrzewanych o związki z islamskimi fundamentalistami.
Rola i znaczenie USA w przyszłości: