Interwencje zbrojne NATO w latach 90. i po 2001 r.

Date: 2015-10-07; view: 395.

Partnerstwo dla Pokoju (1994),

§ Akt Stanowiący NATO – Rosja (1997),

§ przyjęcie Polski, Czech i Węgier 12 marca 1999 r.

6. Znaczenie szczytów w Pradze (2002), Rydze (2006), Bukareszcie (2008) oraz Strasburgu i Kehl (2009).

4 kwietnia 1949 roku USA, Kanada, Norwegia, Dania, Włochy, Portugalia, Islandia, Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg podpisały w Waszyngtonie traktat o utworzeniu Paktu Północnoatlantyckiego.

Pakt był międzynarodową umową bezterminową:

v zawierał klauzulę o udzielaniu sobie wzajemnej pomocy w razie napaści zbrojnej na jedno lub kilka z państw członkowskich. Klauzula ta nie zobowiązywała żadnej ze stron do udzielania pomocy w sposób automatyczny z chwilą zbrojnej napaści, lecz uzależniała pomoc i jej formy, nie wyłączając użycia siły militarnej, od decyzji poszczególnych państw (art. 5);

v strefa północnoatlantycka miała obejmować terytoria państw członkowskich, algierskie departamenty Francji, wyspy podlegające zwierzchności terytorialnej każdego z państw członkowskich na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, na północ od Zwrotnika Raka, a poza tym te terytoria europejskie, na których w chwili wejścia w życie Paktu stacjonowały wojska okupacyjne któregokolwiek z sygnatariuszy (art. 6);

v strony zobowiązywały się do utrzymywania i rozwijania swojej indywidualnej i zbiorowej zdolności do odparcia agresji (art. 3) oraz do wzajemnych konsultacji w razie zagrożenia suwerenności terytorialnej, niezależności politycznej i bezpieczeństwa (art. 4);

v pakt zabraniał państwom członkowskim zaciągania jakichkolwiek zobowiązań międzynarodowych sprzecznych z jego treścią (art. 8);

v ustanawiał Radę Północnoatlantycką, wyposażając ja w kompetencje powoływania organów pomocniczych, a w szczególności Komitetu Obrony, którego zadaniem miało być zalecanie środków potrzebnych do wprowadzenia w życie postanowień zawartych w art. 3 i 5 (art. 9);

v traktat przewidywał możliwość przyjmowania do NATO innych państw europejskich pod warunkiem jednomyślnej zgody wszystkich krajów członkowskich (art. 10);

v zakładał, że każde z państw członkowskich mogłoby wystąpić z NATO dopiero dwadzieścia lat po wejściu w życie traktatu.

Najważniejszymi organami cywilnymi Paktu były:

• Rada Północnoatlantycka, zwana też Radą Ministerialną, złożona z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich;

• Komitet Obrony, w skład którego wchodzili ministrowie obrony;

• Komitet Finansowo-Ekonomiczny, składający się z ministrów finansów.

W maju 1951 roku obydwa komitety zostały zlikwidowane, a Rada Ministerialna przejęła ich kompetencje

Odtąd w skład Rady wchodzili ministrowie spraw zagranicznych, obrony lub finansów w zależności od problematyki omawianej na jej posiedzeniach.

W ważnych sprawach Rada zbierała się na szczeblu szefów państw i rządów. Obradowała ona co najmniej dwa razy w roku na sesji wiosennej i zimowej. Uchwały podejmowane były jednomyślnie.

W maju 1950 roku została utworzona Rada Stałych Przedstawicieli, złożona z wiceministrów spraw zagranicznych lub ambasadorów. Obradowała co najmniej raz w tygodniu w okresie między sesjami Rady Ministerialnej.

4 kwietnia 1952 roku gen. Hastings L. Ismay wybrany został na stanowisko pierwszego sekretarza generalnego NATO. Sekretarz Generalny przewodniczył obradom Rady Ministerialnej i Rady Stałych Przedstawicieli.

• Najważniejszym organem wojskowym był Komitet Wojskowy. W jego skład wchodzili szefowi sztabów państw członkowskich i cywilny przedstawiciel Islandii. Komitet obradował co najmniej dwa razy w roku, zwykle przed posiedzeniami Rady Ministerialnej.

• W lutym 1952 roku powołany został stale funkcjonujący organ militarny - Stały Komitet Wojskowy. Obradował on kilka razy w roku na szczeblu przedstawicieli szefów sztabów.

W 1957 roku zmasowany odwet stał się oficjalną doktryną strategiczną NATO. Waszyngton zobowiązał się, że w przypadku zaatakowania przez ZSRR terytorium objętego gwarancjami na mocy art. 5 traktatu waszyngtońskiego odpowie użyciem broni jądrowej.

„Przyszłe zadania Sojuszu” – studium przedstawione w grudniu 1967 roku – tzw. raport Harmela.

Postulował on, aby NATO oprócz swoich tradycyjnych funkcji polegających na na zapewnieniu skutecznej obrony terytorium państw sojuszniczych, podjęło działania na rzecz rozwoju dialogu odprężenia.

Wśród postulowanych działań wymieniał m.in. podjęcie rozmów na temat dwustronnego i zrównoważonego rozbrojenia, które przyczyniłoby się do ograniczenia zbrojeń w Europie, przy zachowaniu równowagi blokowej.

W komunikacie po posiedzeniu NAC 3-4 grudnia 1970 roku w Brukseli zapisano m.in. stwierdzenie, że bezpieczeństwo członków Paktu w latach 70. będzie się opierało na dwóch podstawowych wyznacznikach: wspólnej obronie i odprężeniu. Odrzucono natomiast możliwość jednostronnych redukcji zbrojeń na obszarze Europy.

W 1970 roku została zaakceptowana nowa strategia elastycznego reagowania.

Deklaracja Londyńska przyjęta na szczycie Rady Północnoatlantyckiej w lipcu 1990 roku:

§ zapowiadała podjęcie prac nad ewolucją doktryny wojskowej Sojuszu, która powinna odchodzić od dotychczasowej doktryny „wysuniętych rubieży” i „elastycznej odpowiedzi”;

§ zwierała także kolejne podkreślenie roli KBWE i toczących się rokowań CFE, deklarując wolę jak najszybszego ich zakończenia;

§ postanowiono także o dokonaniu restrukturyzacji sił zbrojnych NATO w celu zmniejszenia ilości jednostek w służbie i obniżenia ich gotowości bojowej;

NATO wystąpiło wobec ZSRR i państw Układu Warszawskiego z szeregiem propozycji dotyczących wzajemnych stosunków:

- zaproponowano wydanie przez państwa NATO i UW wspólnej deklaracji, w której wszystkie strony uroczyście oświadczyłyby, że nie są już wrogami;

- zaproszono prezydenta Gorbaczowa i innych przywódców Środkowej i Wschodniej Europy do Brukseli na spotkanie z Radą Północnoatlantycką. Zaproszono także rządy ZSRR, Republiki Czech i Słowacji, Węgier, Polski, Rumunii i Bułgarii do ustanowienia stałych stosunków dyplomatycznych z NATO;
= NATO zaproponowało wzmożenie kontaktów pomiędzy wojskowymi, które powinny pomóc przezwyciężyć nieufność dowódców wojskowych NATO i krajów bloku wschodniego.

Szczyt Rzymski NATO w dniach 7-8 listopada 1991 roku – przyjęto dwa główne dokumenty: „Deklaracja rzymska o pokoju i współpracy” oraz „Nowa koncepcja strategiczna Sojuszu”.

Koncepcja „wysuniętej obrony” została zatem zastąpiona strategią „wysuniętej obecności”:

- NATO winno dążyć do utrzymania równowagi militarnej na jak najniższym poziomie, zmniejszając ilość i obniżając stan gotowości swoich sił.

- wobec nowych i różnorodnych zagrożeń Sojusz winien być obecny, także politycznie, na zewnątrz swych granic, aby zapobiegać zagrożeniom, głównie poprzez budowanie wielowymiarowego bezpieczeństwa, obejmującego nie tylko aspekty wojskowo-polityczne, lecz także ekonomiczne, społeczne, ekologiczne i inne. - nowa doktryna zmieniała rolę Sojuszu z wojskowej, defensywnej, na znacznie bardziej aktywną. Oprócz funkcji obronnej pojawiły się różnorodne działania polityczne oraz inne, zmierzające do budowania bezpieczeństwa także poza granicami wyznaczanymi przez artykuł 6 Traktatu Waszyngtońskiego.

Partnerstwo dla Pokoju (Partnership for Peace) - program określający szczególny rodzaj stosunków łączących państwa członkowskie NATO z krajami aspirującymi do tego miana, a także mechanizm współpracy tychże państw w zakresie ładu, bezpieczeństwa oraz stabilizacji w Europie.

Uczestnictwo w "Partnerstwie dla Pokoju" nie było równoznaczne z gwarancjami bezpieczeństwa, jakich NATO udziela swym członkom w myśl art. 5 traktatu waszyngtońskiego. Nie stwarzało ono także formalnych przesłanek do przyjęcia do NATO, choć jak pokazuje przykład Polski, Czech i Węgier ułatwiało przystąpienie do sojuszu.

Dokument „Studium Poszerzenia NATO” z września 1995 r.:
eksperci NATO wypowiedzieli się jednoznacznie za rozszerzeniem, argumentując, że przyjęcie nowych członków będzie miało stabilizujący wpływ na Europę, a co za tym idzie przyczyni się do realizacji zasadniczego celu Sojuszu, jakim pozostawało niezmiennie bezpieczeństwo jego członków.

Jubileuszowy szczyt NATO w Waszyngtonie 23-24 kwietnia 1999 roku:

przyjęta została nowa doktryna, która dopuszczała działanie sił Sojuszu poza jego terytorium traktatowym.

Nowa doktryna odzwierciedlała zmiany w środowisku bezpieczeństwa od zakończenia zimnej wojny, potwierdziła nadrzędną rolę NATO w systemie bezpieczeństwa euroatlantyckiego.