Кіріспе

Date: 2014-03-11; view: 2182.

Лекция 1

РЕЗЮМЕ

Иногда для получения престижной и интересной работы бывает достаточно вовремя заявить о себе с помощью грамотно составленного персонального резюме.

Преуспеть с помощью резюме можно лишь в тот момент, когда его читают в первый раз. Руководство на просмотр резюме обычно затрачивает не больше двух-трех минут. Именно в этот момент ваше резюме должно привлечь к себе внимание.

Практика: составить резюме

Тақырыбы: Кіріспе. Механиканың физиканың негізі. Материялық нүктенің кинематикасы. Физика пәні және оның зерттеу әдістері. Механикалық қозғалыс. Санақ жүйесі. Материялық нүкте қозғалысын кинематикалық сипаттау. Қозғалыс заңы. Траектория теңдеуі. Айналмалы қозғалыстың кинематикалық элементтері. Бұрыштық жылдамдық және бұрыштық үдеу.

Физика – материя қозғалысының ең қарапайым формалары туралы және оларға сай келетін жалпы табиғат заңдары туралы ғылым. Физика зерттейтін материя қозғалысының формалары (механикалық, жылулық, электрлік, магниттік және т.б.), материя қозғалысының күрделірек формаларының (химиялық, биологиялық және т.б.) құраушылары болып табылады, сондықтан физика басқа жаратылыстану ғылымдарының (астрономия, биология, химия, геология және т.б.) негізі болып табылады.

Физика инженерлерді дайындаудың іргелі негізі, техниканың жаңа салаларын жасау үшін база болып табылыды.

Өзінің негізінде физика – экспериментальды ғылым: оның заңдары тәжірибе жүзінде анықталған ақиқаттарға сүйенеді. Эксперименталь ақиқаттарды жалпылау нәтижесінде физикалық заңдар анықталады. Физикалық заңдар дегеніміз физикалық шамалардың арасындағы байланыстарды тағайындайтын, табиғатта бар орнықты қайталанатын объективті заңдылықтар.

Физикалық шамалар арасындағы сандық қатынастарды анықтау үшін оларды өлшеу керек, яғни оларды сәйкес эталондармен салыстыру қажет. Ол үшін бірліктер жүйесі енгізіледі, ол физикалық шамалардың негізгі бірліктерін постулаттайды және оның негізінде басқа физикалық шамалардың бірліктерін анықтайды, олар туынды бірліктер деп аталады.

Халықаралық бірліктер жүйесі (СИ) (System International - SI).

Метр (м) – вакуумда 1/299792458 с уақытта жарықтың өтетін жолының ұзындығы.

Килограмм (кг) – килограмм үлгісінің массасына тең (Париждің қасындағы Северде өлшемдер мен таразылар Халықаралық бюросында сақталып тұрған Платина-иридий цилиндрі).

Секунд (с) – цезий –13.3 атомының негізгі күйінің аса жіңішке екі деңгейі арасындағы өтуге сәйкес келетін 9192631770 сәулелену периодына тең уақыт.

Ампер (А) – шексіз ұзын екі параллель түзу және көлденең қимасы елеусіз аз өткізгіш арқылы өтетін өзгермейтін токтың күші, олар вакуумда бір-бірінен 1 м қашықтықта орналасқан, бұл өткізгіштердің әр метр ұзындығына күш әсер етеді.

Кельвин (К) – судың үштік нүктесінің термодинамикалық температурасының 1/273,16 бөлігі.

Моль (моль) – ¹²С көміртегі изотобының 12 г – да неше атом болса, сонша құрылымдық элементі бар жүйенің зат мөлшері.

Кандела (кд) – монохромат сәулелену жиілігі герц шығаратын, оның бұл бағыттағы энергетикалық жарық күші 1/683 Вт/ср болатын, жарық көзінің берілген бағыттағы жарық күші.

ХБЖ жүйесінің қосымша бірліктері:

Радиан (рад) – шеңбердің екі радиусы арасындағы бұрыш, олардың арасындағы доғаның ұзындығы радиусқа тең.

Стерадиан (ср) – төбесі сфера центріндегі денелік бұрыш, ол сфера бетінде қабырғасы сфера радиусына тең квадрат ауданына тең бет ойып алады.

Туынды бірліктер – негізгі бірліктермен байланыстылығы физикалық заңдар негізінде тағайындалады. Мысалы, жылдамдықтың туынды бірлігі (1 м/с) бірқалыпты түзу сызықты қозғалыс формуласынан алынады .

Механика және оның құрылымы. Механикадағы моделдер.

Механика – физиканың бөлімі, ол механикалық қозғалыстың заңдылықтарын және сол қозғалысты жасайтын немесе өзгертетін себептерді зерттейді.

Механикалық қозғалыс – денелердің немесе олардың бөліктерінің кеңістікте орналасуының уақыт өткен сайын өзгеруі. Әдетте механика деп классикалық механиканы түсінеді; онда макроскопиялық денелердің қозғалысы қарастырылады, олардың жылдамдығы вакуумдегі жарық жылдамдығынан көп есе аз.

Жылдамдығы вакуумдегі жарық жылдамдығына жақын денелердің қозғалыс заңдарын релятивтік механика зерттейді.

Кванттық механика – атомдар мен элементар бөлшектер қозғалыс заңдарын зерттейді.

Механика бөлімдері:

Кинематика – денелердің қозғалысын қарастырады, бірақ ол қозғалыстың себептерін қарастырмайды.

Динамика– денелердің қозғалысын және ол қозғалыстың себептерін қарастырады.

Статика – денелер жүйесінің тепе-теңдік заңдарын қарастырады.

Механика, нақты мәселенің шартына байланысты, денелердің қозғалыстарын сипаттау үшін әр түрлі қарапайымдалған физикалық моделдерді пайдаланады:

· материалдық нүкте – берілген мәселенің шартында формасы мен өлшемдерін елемеуге болатын дене.

· Абсалют қатты дене – берілген мәселенің шартында деформациясын елемеуге болатын дене және ол дененің кез келген екі нүктесінің арақашықтығы тұрақты болып қалады.

· Абсолют серпімді дене – деформациясы Гук заңына бағынатын дене, ол сыртқы күштік әсерлер тоқталғаннан кейін мұндай дене өзінің бастапқы формасын толық қалпына келтіреді.

· Абсолют серпімсіз дене – сыртқы күштер әсері тоқталғаннан кейін деформацияланған күйін толық сақтайтын дене.

Қатты дененің кез келген қозғалысын ілгерілемелі және айналмалы қозғалыстардың комбинациясы ретінде қарастыруға болады.

Ілгерілемелі қозғалыс – денемен қатаң байланысқан кез келген түзу өзінің бастапқы орнына параллель болып қалатын қозғалыс.

Айналмалы қозғалыс – дененің барлық нүктелері айналу осі деп аталатын бір түзудің бойында центрі жататын шеңберлер бойымен қозғалатын қозғалыс.

Санақ жүйесі. Траектория, жол ұзындығы, орын ауыстыру векторы.

Денелердің қозғалысы кеңістікте және белгілі уақытта өтеді. Сондықтан материалдық нүктенің қозғалысын сипаттау үшін, бұл нүкте кеңістіктің қандай орындарында болғанын және осы немесе басқа орындардан уақыттың қандай кезеңдерінде өткенін білу керек.

Санақ денесі – оған салыстырғанда басқа денелердің орны анықталатын қалауымызша алынған дене.

Санақ жүйесі – санақ денесімен байланысқан координат пен сағаттар жүйесі.

Ең көп қолданылатын координат жүйесі – декарттық координат жүйесі – оның ортонормалданған базисі модулі бойынша үш бірлік және координат басынан жүргізілген өзара ортогонәлді векторлар құрайды.

Қалауымызша алынған М нүктесінің орны О координат басын М нүктесімен қосатын радиус-вектормен сипатталады (1-сурет).

, .

Егер материалдық нүктенің декарттық координаты уақытқа тәуелділікпен берілсе, материалдық нүктенің қозғалысы толық анықталған болады.

, , .

Бұл теңдеулер нүкте қозғалыстарының кинематикалық теңдеуі деп аталады. Олар нүктенің қозғалыстарының бір векторлық теңдеуіне эквивалентті:

.

Таңдап алынған санақ жүйесіне салыстырғанда қозғалатын материалдық нүкте (немесе дене) сызатын сызық траектория деп аталады. Кинематикалық теңдеулерден параметрін шығарып тастап, траектория теңдеуін алуға болады.

Траектория формасына сәйкес қозғалыс түзу сызықты немесе қисық сызықты болуы мүмкін.

Жолдың ұзындығы деп берілген уақыт аралығында нүкте жүріп өткен траектория бөліктерінің ұзындықтарының қосындысын айтады . Жол ұзындығы – уақыттың скалярлық функциясы.

Орын ауыстыру векторы - қозғалатын нүктенің бастапқы орнынан қарастырылатын уақыт кезеңіндегі орнына жүргізілген вектор (нүктенің қарастырылған уақыт аралығындағы радиус-векторының өсімшесі).

.

шегінде хорда бойынша жол ұзындығы және хорданың ұзындығы бірте-бірте айырмашылық аз болады: .

Жылдамдық– векторлық шама, ол берілген уақыт кезеңіндегі қозғалыстың шапшаңдығын және оның бағытын анықтайды.

уақыт аралығындағы орташа жылдамдық векторы деп, радиус-вектор өсімшесінің уақыт аралығына қатынасын айтады.

Орташа жылдамдық векторының бағыты бағытымен сәйкес келеді. Жылдамдық бірлігі – м/с.

Лездік жылдамдық – қарастырылатын нүктенің радиус-векторынан уақыт бойынша алынған бірінші туындысына тең, векторлық шама.

.

Лездік жылдамдық векторы қозғалыс бағытындағы траекториясына жанамамен бағытталады. Лездік жылдамдық модулі (скаляр шама) жолдың уақыт бойынша бірінші туындысына тең.

, (бұдан )

Бірқалыпты емес қозғалыс кезінде лездік жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өзгереді. Сондықтан скаляр шама бір қалыпты емес қозғалыстың орташа жылдамдығын енгіземіз (басқа аталуы – орташа жолдық жылдамдық).

-ден -ге дейін уақыт аралығында нүкте өткен жол ұзындығы мына интегралмен беріледі:

Нүктенің түзу сызықты қозғалысы кезінде жылдамдық векторының бағыты өзгермейді.

Егер жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өзгермесе (), нүктенің қозғалысы бір қалыпты деп аталады, ол үшін

.

Егер жылдамдық модулі уақыт өткен сайын өссе, онда қозғалыс үдемелі деп аталады, егер жылдамдық уақыт өткен сайын кемісе, он да қозғалыс баяу деп аталады.