Патша окиметинин отаршылдык коныс аудару саясаты.

Date: 2015-10-07; view: 1968.

1861 жылы Ресейде шаруаларды басыбайлы езгиде устау жойылды. Шаруалар басыбайлы тауелдиликтен кутылды.

1866 жылы Батыс Сибир бас баскармасы шаруалардын Казакстан аумагына оз беттеринше аударуына руксат етти.

Шаруаларды ишки Ресейден Казакстанга коныс аудару жонинде алгаш рет бастама котерушилердин бири Жетисудын аскери губернаторы Г.А. Колпаковский.

1868 жылы онын тикелей басшылыгымен «Жетисуга шаруалардын коныс аударуы туралы уакытша Ережелер » жасалды.

1889 жылы «Село тургындары мен мешандардын казыналык жерлерге оз еркимен коныс аударуы туралы ереже » бекитилди.

Шаруалардын Казак даласына коныс аударуы 1891 жылдын коктеминен бастап ресми турде токталды.

1892 жылы Транссибир темир жолынын курылысы басталды. Ол Казакстаннын солтустик онирин басып отти. Мунын ози казактардын 4,2 млн десятинасын косымша тартып алуга жеткизди.

1903 жылы « Сырдария, Фергана жане Самарканд облыстарындагы казыналык жерлерге шаруалардын оз еркимен коныс аударуы туралы ереже » бекитилди.

1904 жылы патша окимети «Егин егумен айналысатын село тургындары мен мещандардын коныс аударуы туралы уакытша ереже» шыгарды.

1904-1905 жылдары патша окимети Казакстан аумагын коныс аударушылардын бес аймагына болди. Олар Торгай, Жайык, Акмола, Семей, Сырдария жане Жетису.

1870-1914 жылдар аралыгында Акмола, Семей, Жетису, Сырдария, Торгай, жане Орал облыстарынын аумагына 1,4 млн жуык шаруа коныстандырылды.

1906 жылы Ресей Министрлер Кенесинин торагасы П.А. Столыпин шаруаларды Ресейдин азиялык болигине жаппай коныс аудару туралы шешим кабылдады.

Казакстанга коныс аудару жониндеги реформа Столыпиннин аграрлык реформасы деп аталды.

Жергиликти коныс аудару мекемелери шаруаларга хутор салу ушин 45 десятинадан, егин егуге 15 десятинадан жер болип беруге миндеттелди.

1907 жылы Ресейдин орталык губернияларындагы шаруалар арасында осы такырыпка арналган 6,5 млн дана китапша мен паракша таратылды.

1917 жылы жергиликти байыргы халыктын пайдалануындагы 45 млн десятина жер тартып алынды. Бул кезде Казакстанга коныс аударган шаруалардын жалпы саны 1,5 млн-га жуык болатын.

Коныс аударып келген шаруалар корына деп Омбы уезинде букил жердин 52%-ы6 Костанай уезинде – 54 %-ы6 акмола уезинде -73%-ы тартып алынды.

Туркистан олкесинин генерал-губернаторы Куропаткин былай деп мойындауга мажбур болды: « Кыргыздар сонгы 30 жылда, асиресе сонгы 12 жылда барлык жагынан да кыспакка алынды. 1904 жылдан бастап тек Жетису облысы бойынша гана олардан бирнеше млн десятина жер тартып алынды.»

1914 жылы 9 казанда Жетису облысынын аскери губернаторы уезд бастыктарын жинап алып, оларга коныс аударушы шаруалар катарынын сенимди карулы отрядтар куруды миндеттеди.

Жатактар - казактардын кошпели когамынын кедейленип кайыршыланган отырыкшы омир салтын кабылдаган болиги.

Кырман – астык бастыратын, тазалайтын ашык алан

Сыргауыл – уйдин тобесин жабатын агаш борене