Сауда. Жарменкелер.

Date: 2015-10-07; view: 8652.

Бурын сауда-саттык басты орталыктары Орынбор, Троицк, Петропавл, Преснегорьков, Омбы, Семей жане Орал бекинистери болатын.

Ирбит жарменкесинде 2 сом 70 тиыннан сатып алынган казандар мундагы казакка 50 сомга сатылды.

1835 жылы Казакстанга акелинетин астык пен егиншилик курал-саймандарына баж салыгын толеу алып тасталды.

19 гасырдын екинши жартысындагы негурлым ири сауда орталыктары Акмола, Павлодар, Каркаралы, Баянауыл, Кокшетау, Казалы жане Жаркент калалары болды.

Ар туйеге 16 пут жук артуга болатын.

1897 жылы Ресейдеги откизилген Жалпыга бирдей халык санагынын деректери бойынша, Казакстан аумагында сауда-саттыкпен айналысатын адамдардын саны 40 мынга жуык болса, сонын ишинде казактардын саны небары 4,6 мын немесе 11 пайыздан сал асатын еди.

Патша окимети Орта Азиядан макта, жибек мата, елтери жане турли килемдер алып турды.

Орта Азиямен сауда негизинен татарлар мен ортаазиялык копестердин колында болды.

19 гасырдын екинши жартысынан бастап казак олкесиндеги сауда-саттыктын ел аралайтын , туракты жане жарменкелик турлери пайда болды.

Казакстандагы негурлым атакты ири жарменкелер Каркаралы уезиндеги Коянды-Ботов, Акмола уезиндеги Константинов-Еленов, Атбасар уезиндеги Петров, Орал облысындагы Ойыл жане Темир, Верный уезиндеги Каркара, Жаркент, Сырдария облысындагы Аулиеата, Семей уезиндеги Шар, Павлодардагы Тайыншакол жарменкелери болды.

1900 жылы казак олкесинде 104 жарменке бар еди. Олардагы сауданын жылдык айналымы 32,7 млн сомга дейн жетти.

Сиыр малын осиретин негизги аймактар Семей, Торгай, Акмола жане Орал облыстары.

1848 жылы Каркаралы ?аза?тар станицасынын 52 шакырым Коянды деген жерде айырбас сауда орталыгы ашылды. Жарменкенин негизин калаушы ялуторлык копес В. Ботов болды. Жарменке жыл сайын маусымнын 15-инен шилденин 15-ине дейн откизилип турды. Алгашкыда онын аумагы 2 шаршы шакырым гана еди. Кейиннен осындагы Талды даласы тугелдей кайнаган кызу сауда аланына айналып кетти. Жарменке узындыгы 11 шакырым, ени 5 шакырым алкапты алып жатты.

1890 жылы мунда 1 ширкеу, 199 сауда нуктеси, 42 тургын уй жане 707 кииз уй болды. Жарменкеде павлодарлык копес Деровтын улкен жеке дукени ашылды. Жарменкедеги сауданын жылдык айналымы 2-3 млн сомга жететин.

Коянды жарменкеси 1924 жылга дейн жыл сайын откизилип келди.

1905 жылы Коянды жарменкесинде Алихан Бокейхановтын басшылыгымен атакты Каркаралы петициясы жазылды.

Ири калалардын бир жылдык сауда айналымы Петропавлда 4млн, Омбыда 3,5 млн, Семейде 1,5 млн, Костанайда 0,9 млн сомга дейн жетти.

1860 жылы Ургада (Улан-Баторда) алгашкы орыс коммерциялык фирмасы ашылды.

1881 жылы Кытаймен жасалган Петербург келисимшартынын ережелерине сайкес патша окимети Монголиянын букил аймагында баж салыгын толемей-ак сауда-саттык жасау кукыгына ие болды.

Кобда жане Улясутай калаларында консулдык мекемелер ашылды.

19 гасырдын биринши жартысында Кытаймен негизги сауда-саттык мамилелери Кяхта каласында жургизилди.

Кытай аумагындагы сауда Шугынак, Кулжа, Уримши, Гучен калаларында жургизилди.

Казакстаннын кытаймен сауда-саттык жургизуинде Семей, Зайсан, Буктырма жане Петропавл сиякты калалар мен ири елди мекендер манызды рол аткарды.

Катонкарагай, Коргас жане баска да кеден бекеттери сауда нуктелери ретиндеги маныхын сактап калды.

19 гасырдын 50-60 жылдары Ресей-Кытай сауда катынасы Жетису багытындагы жолдармен де дамыды. Ондагы негизги сауда-саттык нуктелери Капал жане Верный.

1881 жылы кол койылган Петербург келисимшаршы бойынша Иле олкесинин аумагы Кытайга кайтарылып берилди.

Копестердин арасында Жандыбайулы, Жетикулы, Шаянбайулы, Макыпулы сиякты саудагерлер копке танылып , сый-курметке ие болды.

1883 жылы копес Уали Ахун Юлдашев иле озени аркылы тикелей су жолын ашты.

1745 жылы Оскемен мен Омбы арасында казыналык тоте жол катынасы салынды.

Букозгагышынын кушимен жузетин алгашкы кемелер Ертиспен 19 гасырдын 60- жылдарынан бастап жузе бастады.

1862 жылы Омбыдан Семейге алгашкы пароход сапарга шыкты.

Тенизде жузу тек Каспийде гана кен тарады. Онда Гурьев пен Астрахан арасында пароходтар катынап турды.

Боз - макта-матадан токылган кездеме

Петиция – жогаргы окимет орындарына жазбаша жиберилетин ужымдык отиниш.