Онеркасиптин дамуы.

Date: 2015-10-07; view: 1753.

Караганды комирин алгашкылардын бири болып 1833 жылы Аппак Байжанов (1824-1887) ашты.

Косым Пишенбаев 1867 жылы Екибастуз комири, 1895 жылы Майкайын полиметалл кен орындарын ашканы туралы биринши болып малимдеди.

Косым Пишенбаев Павлодардагы миллионер-копес А.И. Деровка жалданып, кен коздерин издеуши жане маркшейдер болып жумыс истеди.

Косым Пишенбаев Баянауыл даласындагы Александровка, Талдыкол, Жамантуз, Карасор, Шоптикол, Майкобен сиякты тас комир кен орындарын ашты.

19 гасырдын 40-жылдарында Н. Ушаков, А. Рязанов деген копестер казактардан Караганды комири кен орындарын, Успенск мыс кеништерин, Жезказган жане Спасск-Воскресенск мыс кеништери аймагын оте арзанга сатып алды.

1904 жылы Лондонда « Спасск мыс кен орындарынын акционерлик когамы» курылды.

1904 жылы Риддер мен Зыряндагы аса бай тусти металл кен орындарын австриялык касипкерлер сатып алды.

1906 жылы тагы да сол Лондонда «Атбасар мыс кен орындарынын акционерлик кагамы » пайда болды.

Туз батыс казакстаннын Баскуншак, Елтон жане Елек касипшиликтеринде, Казакстаннын солтустик шыгысындагы Коряков колдеринде ондирилди.

1909 жылы Коряков касипшилигинин озинде гана 4 млн путка жуык туз ондирилди.

Коряков касипшилигинде ондирилген туз негизинен Батыс жане шыгыс сибирге, сондай-ак Обь озениндеги балык касипшиликтерине жонелтилип отырды.

1911 жылы Доссор касипшилигинде, Жем озенинин бойында мунайды коп молшерде ондире бастады.

20 гасырдын бас кезинде Оскемен уезинде алтын кени казылатын 50 рудник болды.

1888 жылы Семей облысында – 13 былгары, 9 сабын кайнататын, 1 май корытатын , 23 кирпиш, 2 сыра ашытатын зауыт болды.

Павлодар уезинде Караоткел болысынын болысы А. Казангапов кедейлерге , мешиттер мен мектептер муктажына деп акша таратты.

Касипкер Б. Шокабасов павлодар каласында мешит салды. Томск губерниясындагы бай казак нурекен Мекке каласында жуз кисилик конакуй салуга улкен улес косты.

1891-1893 жылдары Покровская слобода- Орал темир жол желиси тартылды.

1894 жылдан бастап Челяби мен Омбы арасында темир жол катынасы орнады.

1901-1905 жылдары Орынбор-Ташкент темир жолы салынды.

1905 жылы Казакстан аумагында темир жол желисинин жалпы узындыгы 2000 километрге жуык болды.

1895 жылы Семей облысы Павлодар уезинин 2 мынга жуык казагы Тайга бекетиндеги темир жол курылысында енбек еткен. Тап сол жылы 2,5 мынга тарта казак Ачинскиге таяу жерде темир жолдын Орта Сибир учаскисинин курылысында жумыс истеди.

1888 жылы Семей облысы Оскемен уезиндеги жумысшылар ереуил жасады. Себеби енбек жагдайын жаксарту жане жалакыны арттыру.

Округтык инженер М. Красовский былай деп жазды « Кыргыздар бирдей жумыс колемин аткарган орыс жумысшылары жалакыны олардан еки не уш есе артык алган»

1910-1911 жылдары Казакстанда ереуилдик козгалыстар кушейе тусти. 1911 жылгы мамырда Перовск жане Туркистан бекеттери темир жол шеберханаларынын жумысшылары ереуил жасады.

« атбасар мыс кендери» акционерлик когамынын кеништеринде 300 кенши ереуилге шыкты. Жумысшылардын негизги талабы, биринши кезекте, экономикалык жагдайды жаксарту, ягни жалакы молшерин арттыру.

1912 жылы сауир айында Сибирдеги Лена алтын кен орындарында патша окиметинин аскерлери 270 жумысшыны атып олтирип, 250-ин жаралы етти.

1912 жылы Спасск мыс балкыту зауытынын жумысшылары да ереуилге шыкты.

Акция- кунды кагаз. Ол касипорынга акционерлик белгили молшерде улес-жарнасынын косылганын куаландырады жане оган меншикти иеленуге, тускен табысты болисуге кукык береди.

Дискриминация – адамды кемситу, онын кукыгын шектеу, алеуметтик корлау.

Нурекен (1799-1874)

Косым Пишенбаев ( 1844-1932)