Лівонская вайна 1558 - 1583

Date: 2015-10-07; view: 439.

ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНАЕ СТАНОВІШЧА РЭЧЫ ПАСПАЛІТАЙ У ДРУГОЙ ПАЛОВЕ 16 – 17 СТ.

У сярэдзіне 16 ст. абвастрыліся адносіны паміж каралеўствамі Шведскім, Дацкім, Польскім, ВКЛ і царствам Маскоўскім. Асноўная барацьба – за землі аслабелага Лівонскага ордэна.

У 1558 г. Лівонскі ордэн адмовіўся плаціць даніну за эстонскія землі і Юр'еў маскоўскаму цару Івану ІV. Апошні ў студзені 1558 г. пачаў вайну супраць Ордэна. Вялікі князь літоўскі Жыгімонт ІІ Аўгуст ўзяў Лівонію пад апеку і запатрабаваў ад Расіі вывскі свае войскі.

У 1561 г. Лівонскі ордэн спыніў сваё існаванне і быў падзелены паміж Швецыяй, Даніяй, Польшчай і ВКЛ на чатыры часткі. Апошні магістр Готард Кетлер стаў васалам караля Польшчы і вялікага князя Літвы.

Расія авалодала Астаханню і Казанню. Цяпер імкнулася атрымаць выхад да Балтыйскага мора.

У 1562 г. Іван ІV пачаў вайну з Жыгімонтам ІІ Аўгустам. 31 студзеня 1563 г. пачалася аблога Полацка. Абарону ўзначальваў Станіслаў Давойна. Працягвалася 16 дзён. Горад здаўся 15.02.. Цар меў намер рухацца ў бок Менска і Наваградка.

Аднак 26 студзеня 1564 г. убітве пад Улай (каля Чашнікаў) яго войскі былі разбіты арміяй гетмана М.Радзівіла. Пасля гэтага вайна набыла пазіцыйны характар.

Адной з прычын заключэння Люблінскай уніі (1569) былі цяжкасці вайны. Аднак, Польшча не спяшалася дапамагаць Княству. У канцы 1569 г.э паміж Рэччу Паспалітай і царствам Маскоўскім было заключана часовае пагадненне.

У 1576 г. пасля абрання каралём Рэчы Паспалітай венгерскага князя Стэфана Баторыя, пачаўся новы этап вайны.

Баторый упарадкаваў польска – літоўскае войска, узмацніў яго нямецкімі і венгерскімі наёмнікамі, абнавіў артылерыю.

У 1579 г. быў адваяваны Полацк. У бітве вызнчыўся ратнік Перавал. У 1580 г. – узяты Вялікія Лукі, у 1581 г. – абложаны Пскоў (не захапілі).

1582 г. –Ям – Запольскі дагавор аб часовым (на 10 гадоў) перамір'і. Рэч Паспалітая вяртала сабе Полацк, Лівонію, далучала паўднёвыя землі Эстоніі і Курляндскае княства, да Швецыі адыходзіла паўночная частка Эстоніі.

Т.ч. Маскоўская дзяржава не здолела замацавацца ў Прыбалтыцы, аднак вярнула тэрыторыі, якія былі захоплены ў 1579 – 1581 гг.