Спрадвечна беларуская і запазычаная лексіка, іх размежаванне.

Date: 2015-10-07; view: 1044.

Пазычэнні-адзін з важных шляхоў узбагачэння мовы, бо народы,нацыі не жывуць ізалявана.

Віды пазычэнняў:

· вусныя-словы хутчэй і ў большай ступені засвойваюцца

· пісьмовыя-больш павольна і не так грунтоўна, бо адбываецца графічнае прыстасаванне, захоўваецца “экзотыка”мовы першакрыніцы. Па большасці тэрміны.

· Безпасярэднае-словы прыходзяць без удзелу трэйцяй мовы:бундэстаг з нямецкай у беларус

· Апасродкаванае-з адной мовы ў другую праз пасрэдніцтва трэйцяй: ганак праз польскую з ням.

Пазычанае іншамоўнае слова пры засваенні мовай-пазычальніцай падпарадкоўваецца яе фан.і марфалагіч.законам,нярэдка змяняе форму роду, замац.толькі з адным знач.,хоць у мове-паршакрыніцы мела некалькі. Пазычацца могуць толькі карані, афіксы,прыстаўкі,суфіксы.

Лексіка бел мовы паводле характару і крыніц падзяляецца на:

· Спрадвечнабеларускую: уласнабел,усх.славян, агульнасл, iндаеурап

· Запазычаную-са стараслав мовы, з iнш.слав.моу, з неславян.моу

У сяр 12 ст. Кіеўская Русь распалася на асобныя княствы. 13 ст. – пачатак фарміравання бел, рус, укр народнасцей і і х моў. Словы, якія узніклі на ўласнай лексічнай аснове бел. мовы называюцца уласнабеларускімі.

Тэматычныя групы:

1) назвы асоб паводле іх дзейнасці, асаб характару, міф. істот (абібок, асілак, вадзянік, нячысцік)

2) паняцці жывёльнага свету (берасцянка, бусел)

3) назвы прыродных з'яў (спёка, цемра, надвор'е),

4) назвы пабудоў і іх частак (будынак, падпафетка)

5) этнічныя паняцці і назвы (лявоніха, крыжачок, дранікі).

Запазычаная лексіка беларускай мовы:

o з французскай – галіцызмы (запазычаны ў Пятроўскую эпоху і пасля) Ваенныя назвы (арсенал, маршал), мастацкія назвы (нацюрморт, канферансье), стравы (пюрэ, катлета), адежа (жакет, карсет).

o З англ.: спартыўныя (футбол, пінг-понг, яхта, фрыстайл), вопраткі (ждынсы, світэр);

o з італ. : мастацтва (арыя, сола, віяланчэль, санета), стравы (вермішэль, піца, салямі);

o з іспанскай: стравы (ананас, банан);

o з польскай ( у час Люблінскай уніі): маёнтак, падарунак, быдла;

o з укр.: боршч, худаба.