Літаратура
Date: 2015-10-07; view: 538.
ПЫТАННІ
1. Што такое структурныя метады?
2. Якія школы структуралізму адыгралі істотную ролю ў выпрацоўцы метадаў структурнай лінгвістыкі?
3. Да якіх палажэнняў можна звесці асноўныя ідэі структуралізму? У чым заключаецца сутнасць гэтых палажэнняў?
4. Якімі асноўнымі адметнымі асаблівасцямі вызначаюцца школы структуралізму?
5. У чым выяўляецца абмежаванасць структурных метадаў?
6. Якія метады належаць да структурных?
* * *
Плотнікаў Б.А. Агульнае мовазнаўства. Мн., 1994. С. 194–199, 311–315.
* * *
Березин Ф.М., Головин Б.Н. Общее языкознание. М., 1979. С. 143, 330–342.
Гируцкий А.А. Общее языкознание. 2-е изд. Мн., 2001. С. 277–284.
Засорина Л.Н. Введение в структурную лингвистику. М., 1974. С. 157–290.
Кодухов В.И. Общее языкознание. М., 1974. С. 90–92.
Косовский Б. И. Общее языкознание. Мн., 1969. С. 23–30.
Косовский Б. И. Общее языкознание: учение о слове и словарном составе языка. Мн., 1974. С. 203–219, 221–226.
Косовский Б. И. Общее языкознание: фонетика, фонология, грамматика. Мн., 1968. С. 256–262, 308–311.
Общее языкознание: методы лингвистических исследований / отв. ред. Б.А. Серебренников. М., 1973. С. 168–211, 216–220.
Плотников Б.А. Основы семасиологии. Мн., 1984. С. 191–209.
* * *
Апресян Ю.Д. Идеи и методы структурной лингвистики. М., 1966.
Ельмслев Л.Метод структурного анализа в лингвистике // Звегинцев В.А. История языкознания ХІХ – ХХ веков в очерках и извлечениях: [в 2 ч.]. Изд. 3. М., 1965. Ч. ІІ.
Методи структурного дослідження мови. Київ, 1968.
Міхневіч А.Я. Праблемы семантыка-сінтаксічнага даследавання беларускай мовы. М., 1976.
Міхневіч А.Я. Сінтаксічна непадзельныя словазлучэнні ў беларускай мове: (трансфармацыйны аналіз). Мн., 1965.
Основные направления структурализма. М., 1964.
Степанов Г.В. Соотношение общенаучных и частных лингвистических методов // Соотношение частнонаучных методов и методологии в филологической навуке: сб. науч. тр. М., 1968.
Шаумян С.К. Насущные задачи структурной лингвистики // Известия АН СССР. Отделение литературы и языка. 1962. Т. ХХІ. Вып. 2.
* * *
Степанов Ю.С.Метод в языкознании // Лингвистический энциклопедический словарь. М., 1990.
Топоров В.Н. О структурном изучении языка // Русский язык в национальной школе. 1961. № 1.
Л. Ельмслеў
Метад структурнага аналізу ў лінгвістыцы [17]
Швейцарскі лінгвіст Фердынанд дэ Сасюр (1857–1913) у многіх адносінах можа лічыцца заснавальнікам сучаснага мовазнаўства. Ён першым патрабаваў структурнага падыходу да мовы, г. зн. навуковага апісання мовы шляхам рэгістрацыі суадносін паміж адзінкамі незалежна ад такіх асаблівасцей, якія, можа быць, уласцівы ім, але не маюць істотнага значэння для гэтых адносін або не выводзяцца з іх. Іншымі словамі, дэ Сасюр патрабаваў, каб гукі жывой мовы або літары пісьмовай мовы вызначаліся не чыста фанетычна або чыста графалагічна, а толькі шляхам рэгістрацыі ўзаемных суадносін і каб адзінкі моўных значэнняў (моўных зместаў) таксама вызначаліся не чыста семантычна, а шляхам такой жа рэгістрацыі ўзаемных суадносін. Згодна з яго поглядам было б таму памылкова глядзець на мовазнаўства проста як на шэраг фізічных, фізіялагічных і акустычных азначэнняў гукаў жывога маўлення або азначэнняў семантыкі асобных слоў і – дададзім – магчымых псіхалагічных інтэрпрэтацый гэтых гукаў і значэнняў. Наадварот, рэальнымі гукавымі адзінкамі з'яўляюцца зусім не гукі або пісьмовыя знакі і не значэнні; рэальнымі моўнымі адзінкамі з'яўляюцца прадстаўленыя гукамі або знакамі і значэннямі элементы суадносін. Сутнасць не ў гуках або знаках і значэннях як такіх, а ва ўзаемных суадносінах паміж імі ў маўленчай плыні і ў парадыгмах граматыкі. Менавіта гэтыя суадносіны і складаюць сістэму мовы, і менавіта гэтая ўнутраная сістэма з'яўляецца характэрнай для дадзенай мовы ў адрозненне ад іншых моў, у той час як праяўленне мовы ў гуках, або пісьмовых знаках, або значэннях не адыгрывае істотнай ролі для самой сістэмы мовы і можа змяняцца без усякай страты для сістэмы. <…>
Мне думаецца, што на падставе гэтых тэзісаў дэ Сасюра можна сцвярджаць, што ў працэсе гістарычнага развіцця дадзенай мовы гукі яе могуць падпадаць і пад такія змены, якія маюць значэнне для самой сістэмы мовы, і пад такія змены, якія не маюць ніякага значэння для сістэмы; мы, такім чынам, будзем вымушаны адрозніваць прынцыпова змяненні моўнай структуры ад чыста гукавых перамен, якія не закранаюць сістэму. <…>
…Лічу і заўсёды буду лічыць менавіта такі структурны падыход да мовы як да схемы ўзаемных суадносін сваёй галоўнай задачай у галіне навукі. Каб правесці прынцыповую мяжу паміж традыцыйным мовазнаўствам і чыста структурным метадам лінгвістычнага даследавання, для гэтага метаду прапаноўваю асаблівую назву: гласематыка (ад грэчаскага слова γλωσσα – мова). Я ўпэўнены ў тым, што гэты новы кірунак дасць нам надзвычай каштоўныя звесткі пра саму інтымную прыроду мову і, мабыць, не толькі будзе нам карысным дадаткам да старых даследаванняў, але таксама пралье зусім новае святло на старыя ўяўленні і ідэі. Што датычыць мяне, то мае намеры будуць накіраваны на вывучэнне мовы – langue – у сэнсе чыстай формы або схемы незалежна ад практычных рэалізацый. <…>
Думка Карнапа цалкам пацвярджае вынікі, дасягнутыя ў апошнія гады мовазнаўствам. Відавочна, што кожнае апісанне мовы павінна пачынацца з устанаўлення суадносін паміж значэнневымі ў гэтых адносінах адзінкамі, а такое ўстанаўленне суадносін паміж адзінкамі не будзе ўтрымлівасць ніякіх выказванняў пра ўнутраную прыроду, сутнасць і субстанцыю гэтых адзінак. <…>
| <== previous lecture | | | next lecture ==> |
| СТРУКТУРНЫЯ МЕТАДЫ | | | Пытанні |