Симметрия элементі

Кристалдық сыртқы түрінің әртүрлігі, қалпының көптігі оларды жіктеуді қажет етеді.

Жіктеудің негізінде кристалл симметриясы жатыр. Симметрия дегеннің артында бірдей бөліктің кез-келген бұйымдағы өлшемі түсіндіріледі.

Кристаллдарда симметрия сыртынын қабырға, қыр, төбенің дұрыс қайталануын көрсетеді.

Симметрияға қатысты анықталатын шартты үлгісі симметрия элементі деп аталады. Кристалдарда симметриялы элемент болып тағыздық, ось жиыны, инверсия ортасы табылады.

Көпқырлы кристалды екіге бөлетін, оның біреуі екіншісінің айнадағы кескіні болып келетін жазықтықты симметрия жазықтығы деп атайды.

Кристалдардағы симметрия жазықтығын көрсететін санды цифрмен белгілейді, ол симметрия жазықтығының шартты белгісі Р-ның алдында тұрады. Сөйтіп суреттегі көпқырлылық төрт симметрия тығыздығына ие болады, ол шартты түрде 4Р деп жазылады. Кристалдарда тоғыздан көп симметрия тығыздығы болуы мүмкін емес.

Симметрия осі – тік сызық, ол көпқырлы кристалдан өтеді, айналу барысында фигура өз-өзінен бірнеше рет өтеді. Ось атауы немесе реті толық қырдың ось маңын айналғанда (360⁰С) анықталады.

Шынайы кристалдарда екінші, үшінші, төртінші және алтыншы рет анықталады. Бұл кристаллдар ось маңын толық бір айналғанда өз-өзіне 180⁰, 120⁰, 60⁰, осыған қатысты 2,3,4,6 рет сиысады дегенді білдіреді. Бесінші реттегі кристалдарда симметрия осі жоқ. Симметрия осі шартты түрде L-мен белгіленеді, ал рет саны индексінде жазылады. L₂, L₃, L₄, L₆. Бір реттегі бірнеше осьтің болуы L-дің алдында тұратын коэффициентпен белгіленеді. Мысалы, кристаллдың формуласы L₃, 3L₂, бұл кристалда үшінші ретті бір ось және екінші ретті үш симметрия осі бар дегенді білдіреді.

Симметрия ортасы -деп кристалл көпқырындағы нүктені айтады, ол келесі қасиеттерге ие. Кез-келген ол арқылы өткен сызық бірдей қашықтықта екі жағынан да бірдей геометриялық кескінге кездесуі, қарама-қарсы қабырға нүктелері. Симметрия ортасы болса, көпқырлы кристаллдың барлық қыры қарсы жатқан қырға параллель, параллель қырда оған тең. Симетрия ортасын шартты түрде С әрпімен белгіленді.

Дата добавления: 2015-07-26; просмотров: 419; Нарушение авторских прав

Мы поможем в написании ваших работ!